Τμήμα 1: Εισαγωγή
Τμήμα 2: Το κατάλληλο εξοπλισμό
Τμήμα 3: Το χαρούμενο φωτογραφικό στιγμιότυπο
Τμήμα 4: Από την κοιλίτσα μωρού στην εφηβεία
Τμήμα 5: Φωτογράφιση σε εσωτερικό χώρο
Τμήμα 6: Φωτογραφίες στη φύση
Τμήμα 7: Οικογενειακή ζωή
Τμήμα 8: Συμβουλές και Κόλπα (Ι)
Κυριαρχίστε την τεχνική
Να είστε ευέλικτοι
Στιγμιότυπα
Παρακαλώ μην ενοχλείτε
Σειρές
Αρμονίες χρωμάτων
„Σχεδιασμός σκηνής“
Τμήμα 9: Συμβουλές και Κόλπα (ΙΙ)
Τμήμα 10: Αρχειοθέτηση, επεξεργασία και παρουσίαση παιδικών φωτογραφιών
Κείμενο: Jens Brüggemann
Οι φωτογραφίες προέρχονται από: Jens Brüggemann (147), Leonie Ebbert (44), Elli Bezensek (61), Radmila Kerl (26), Ramona Prosch (5) και Kay Johannsen (4)
Σχέδια: Jens Brüggemann (27)
Τμήμα 8: Συμβουλές και Κόλπα (Ι)
Παρακάτω συγκέντρωσα μια συλλογή σημαντικών συμβουλών, η τήρηση των οποίων ίσως δεν εξασφαλίζει αυτόματα καλές φωτογραφίες - αλλά η μη τήρησή τους εγγυάται λιγότερο καλές φωτογραφίες!
Είναι όλες συμβουλές και κόλπα από την πράξη της φωτογραφίας, τις οποίες έχω αναπτύξει κατά τη διάρκεια της 12ετούς επαγγελματικής μου δραστηριότητας ως διαφημιστικός φωτογράφος.
Σίγουρα, διαβάζοντας θα διαπιστώσετε ότι κάποιες από τις συμβουλές και τα κόλπα σας έχουν ήδη προσελκύσει την προσοχή κατά τη διάρκεια ενός φωτογραφικού στήσίματος. Θυμηθείτε εκ νέου ότι για να δημιουργήσετε εξαιρετικές φωτογραφίες παιδιών, χρειάζεται κάτι περισσότερο από ένα εξαιρετικό φωτογραφικό μηχάνημα. Σημαντικότερο απ' όλα είναι ο άνθρωπος που το χειρίζεται.
Και το παιδί, το οποίο φωτογραφίζεται.
(Φωτογραφία: Leonie Ebbert)
Κυριαρχίστε την τεχνική
Παρόλα αυτά, φυσικά θα πρέπει να κυριαρχήσετε τη μηχανή που μόλις αγοράσατε, ουσιαστικά με κλειστά μάτια, πριν αποφασίσετε να ασχοληθείτε με τις πρώτες φωτογραφίες παιδιών! Τα παιδιά δεν είναι πολύ υπομονετικά, και αν πρέπει να ψάχνετε για πολλή ώρα στο μενού της μηχανής για να βρείτε μια συγκεκριμένη ρύθμιση ή ακόμα χειρότερα, να την επαναφέρετε πίσω, ενώ το μοντέλο σας περιμένει, θα χάσει γρήγορα το ενδιαφέρον του. Και ενδεχομένως να αρνηθεί ακόμα και στο μέλλον να σταθεί μοντέλο για εσάς. (Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
Επίσης, το δοκίμασμα της τεχνικής με μη επιτηδευμένες λήψεις, οι οποίες είναι σαν "στιγμιότυποι" των μικρών παιδιών, μπορεί να είναι απογοητευτικό, όταν το παιδί κάνει κάτι πολύ όμορφο ή συναρπαστικό (για παράδειγμα, όταν σηκώνεται για πρώτη φορά όρθιο) και "χάνετε" τη στιγμή εκείνη, επειδή δεν κυριεύετε ακόμα επαρκώς τη μηχανή σας...
(Φωτογραφία: Ramona Prosch)
Είναι καλύτερο, αν αντί για αυτό δοκιμάσετε τη νέα σας μηχανή στη φωτογράφιση αντικειμένων, τοπίων, κλπ., μέχρι να είστε "έτοιμοι" να φωτογραφίσετε ζωντανά μοντέλα, ανεξάρτητα από το μέγεθος τους. 
(Φωτογραφία: Leonie Ebbert)
Να είστε ευέλικτοι
Να είστε ευέλικτοι! Δεν πάντα οι συνθήκες είναι ιδανικές - αλλά μην πετάτε αμέσως το όπλο σας (την κάμερά σας)! Ακόμη και υπό "κακές" συνθήκες μπορείτε να τραβήξετε καλές φωτογραφίες παιδιών!
(Φωτογραφία: Ramona Prosch)
Συχνά είναι απογοητευτικό να παρατηρείς ότι οι συνθήκες διαφέρουν από αυτές που περιμένατε. Συχνά κρίνουμε αμέσως ότι "διαφορετικό" είναι ισοδυναμία με "χειρότερο". Για παράδειγμα, βρέχει, ενώ ο καιρός προέτρεπε ξανά για ηλιοφάνεια. Ή η αίθουσα όπου θα έπρεπε να φωτογραφίσετε τα μικρά στο ποδόσφαιρο είναι πολύ πιο σκοτεινή από ό,τι περιμένατε, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να χρησιμοποιήσετε φλας αντί να δουλέψετε με το διαθέσιμο φως.
Ή ο χώρος που έχετε για τις λήψεις είναι μικρότερος από ό,τι φανταζόσασταν, με αποτέλεσμα να μην μπορείτε να υλοποιήσετε την σύνθεση της εικόνας σας και να πρέπει να επιλέξετε ένα στενό πλάνο. Ή το παιδί μοντέλο δεν μένει ήσυχο στο προβλεπόμενο μέρος, αλλά προτιμά να παίξει με ένα αυτόματο πινγκ-πονγκ…
(Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
Ή άλλο, άλλο. Υπάρχουν χίλιοι λόγοι για τους οποίους μπορεί κανείς να απογοητευτεί, όταν οι συνθήκες διαφέρουν από αυτές που περιμένατε. Διαμορφώστ
Στιγμιότυπα
Τη στιγμή κατάλληλη
Να πιάνουμε τη "σωστή" ή, ακόμα καλύτερα, αποφασιστική στιγμή είναι η υψηλή τέχνη της παιδικής φωτογραφίας. Μια εικόνα μπορεί να μιλήσει περισσότερο από χίλιες λέξεις, αλλά το πρόβλημα είναι να πιάσεις αυτήν τη στιγμή, να τη δεις, να έχεις την κάμερα έτοιμη σχεδόν ταυτόχρονα και τελικά να πατήσεις το κλείστρο!
(Φωτογραφία: Radmila Kerl)
Είναι εμφανές ότι κατά τη λήψη στιγμιότυπων οι υψηλότερες απαιτήσεις ανατίθενται στον άνθρωπο και την τεχνολογία: Μόνο όσοι αντιδρούν γρήγορα και επιλέγουν σωστά τόσο το κομμάτι όσο και την έκθεση μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, δε χάνουν την καθοριστική στιγμή. Και μόνο μια κάμερα που είναι έτοιμη να πυροβολήσει γρήγορα βοηθά να πιάσουμε αυτήν την στιγμή. Αυτό περιλαμβάνει μια όσο το δυνατόν μικρότερη καθυστέρηση κλικ (για παράδειγμα στη Nikon D3: 0,037 δευτερόλεπτα) και μια γρήγορη χρόνο ενεργοποίησης (έτοιμο για λήψη, Nikon D3: 0,12 δευτερόλεπτα).
Φυσικά είναι χρήσιμο αν έχεις ήδη ενεργοποιήσει την κάμερα, επειδή ίσως προτιμούσες να τραβήξεις μια φωτογραφία του αγοριού σου. Στην ακόλουθη φωτογραφία, ήμουν ακριβώς στη μέση της λήψης φωτογραφιών του γιου μου όταν αυτός χτύπησε το τηλέφωνο κι έπρεπε απλώς να πατήσω γρήγορα το κλείστρο. Δεν είχα αρκετό χρόνο για να διορθώσω το κομμάτι της εικόνας. Και μετά δεν ήθελα να καταστρέψω το χαρακτήρα της φωτογραφίας με το να διορθώσω το κομμάτι στο Photoshop (στην κορυφή της φωτογραφίας άφησα πολύ πολύ "αέρα", θα μπορούσα να κόψω σχεδόν το ένα τρίτο της φότο).
(Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
Όταν παρακολουθείς τα δικά σου ή άλλου παιδιά που παίζουν με την κάμερα, τότε χρειάζεται να περιμένεις να δεις. Αυτόματα δημιουργούνται πολλές υπέροχες στιγμές που αξίζει να καταγραφούν.
Η επιλογή των ρυθμίσεων της κάμερας εξαρτάται από τις συνθήκες λήψης εκείνη τη στιγμή και από την προσωπική προτίμηση ή τον τρόπο εργασίας του φωτογράφου. Λογικό είναι να χρησιμοποιείται η αυτόματη έκθεση. Σε γρήγορα μεταβαλλόμενες συνθήκες, το πρόγραμμα αυτόματης λήψης είναι σίγουρα μια καλή επιλογή.
Όταν οι συνθήκες λήψης παραμένουν σταθερές ή αλλάζουν αργά, προτιμώ να εργάζομαι με το χρονοαυτοματοποιητή, όπου ο διάφραγμα (ως δημιουργικό εργαλείο για την κατανομή εστίασης-ασάφειας της φωτογραφίας) προεπιλέγεται από το φωτογράφο και ο χρόνος κλεισίματος επιλέγεται αυτόματα ανάλογα με το διάφραγμα και τη φωτεινότητα του περιβάλλοντος από την κάμερα.
Για γρήγορα κινούμενα αντικείμενα (και τα παιδιά, όταν πετάνε!) είναι καλή επιλογή και η αυτόματη διάφραγμα. Ο φωτογράφος επιλέγει έναν όσο το δυνατόν μικρότερο χρόνο κλεισίματος, ενώ η κάμερα επιλέγει το αντίστοιχο διάφραγμα για να εξασφαλίσει τη σωστή έκθεση της φωτογραφίας.
Γενικά συνιστάται ένας υψηλότερος τιμή ISO από την τιμή προεπιλογής, εκτός αν φωτογραφίζεις σε εξωτερικούς χώρους με αρκετό φως, όπως για παράδειγμα στις διακοπές στη θάλασσα.
Ο γιος μου ήταν μόλις τέσσερα και μισό χρονών το 2008, όταν αντιμετώπιζε ανδρικά τα άγρια κύματα στην παραλία του Κάμπο Βέρντε, Κάπο Βέρντε. Τότε δεν ήξερε να κολυμπάει, αλλά φαινόταν να είναι πιο αθόρυβος από τους περισσότερους ενήλικες.
Οι υπόλοιποι επισκέπτες του θαλάσσιου λουτρού έμεναν μόνο να θαυμάζουν πώς το μικρό παιδί επιπόλαια "κραυγαλέ", στη συνέχεια έπεφτε από ένα μεγάλο κύμα, γινόταν ανάστροφο και τέλος αλιευόταν από την γυναίκα μου και μεταφερόταν πίσω στη στεριά. Μετά από το εκνέφωση του αλμυρού νερού και μετά από πολλαπλές βαθύτερες αναπνοές, και πάλι άρχιζε το εξαντλητικό παιχνίδι, ενώ εγώ με την τότε μικρού μεγέθους κάμερά μου (Canon G9 με ρύθμιση αυτόματου προγράμματος) έκανα πάλι παρατοποιημένες ετοιμότητες για την επόμενη "Φωτογραφία Δράσης" με τον γιο μου να παλεύει εναντίον των φυσικών δυνάμεων.
Φυσικά η γυναίκα μου ήταν συνέχεια κοντά στον γιο μου, έτσι ώστε να μπορεί να τον σώσει γρήγορα σε περίπτωση ανάγκης. Αυτό ήταν και ο λόγος που χρειάστηκα να παραταχθώ τη φωτογραφία στο Photoshop, από τη στιγμή που η γυναίκα μου θα εμφανιζόταν στην άκρη της εικόνας.
(Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
Παρακαλώ μην ενοχλείτε
Τα κοιμώμενα παιδιά δεν πρέπει να ξυπνούν! Ποτέ! Γιατί τότε γίνονται αδιάθετα και δαχτυλίδια ή αρχίζουν ακόμη και να κλαίνε.
(Φωτογραφία: Leonie Ebbert)
Δεν είναι ακριβώς η κατάλληλη στιγμή για μερικά "όμορφα" πορτρέτα παιδιών…
(Φωτογραφία: Leonie Ebbert)
Καλύτερα είναι να περιμένεις ή αν χρειαστεί να τραβήξεις μερικές φωτογραφίες του
Σειρές
Όποιος έχει την επιλογή, έχει τη δυσκολία
Δεν πάντα καταφέρνω να επιλέξω την "καλύτερη" φωτογραφία κατά την επιλογή εικόνων. Είμαι αναποφάσιστος, έχω αρκετούς φαβορίτες και δεν μπορώ καθόλου να πετάξω έξω ένα από τα υπόλοιπα φωτογραφίες από την προεπιλογή, για να φτάσω στον στόχο μέσω της μέθοδου αποκλεισμού. Ειδικά όταν πρόκειται για φωτογραφίες του γιου μου, κάθε μία φωτογραφία φαίνεται τόσο πολύτιμη, ώστε να μην θέλω να την αφήσω για πάντα να χαθεί στον όγκο των αρχειοθετημένων εικόνων.
(Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
Τη λύση βρήκα στη συχνή χρήση των φωτογραφιών ως σειρών. Αντί να στέλνω μέσω email δύο, τρεις ή τέσσερες παρόμοιες φωτογραφίες στην οικογένεια, σχεδιάζω τώρα τις καλύτερες παρόμοιες φωτογραφίες σε μια σειρά (συχνά πρόκειται για αληθινές μελέτες χαρακτήρων), τις οποίες στέλνω (ως μόνο ένα αρχείο). Έτσι, καμία από τις πολύτιμες φωτογραφίες δεν χάνεται, αντίθετα προκύπτει χαρά μένοντας απόλυτα σε υπόληψη τις συχνά αστείες ιστορίες που αφηγούνται οι εικόνες.
(Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
Φυσικά, είναι εφικτές και άλλες μορφές σειρών, όπως για παράδειγμα η αφήγηση της χρονολογίας οποιασδήποτε ενέργειας του παιδιού. Όπως για παράδειγμα σειρές σπορ, ενδεχομένως ακόμα και λήψεις με ρύθμιση σειράς, όπου παρέχονται μελέτες κίνησης. Ή σχεδιάζοντας σειρές, συνδυάζοντας διάφορες φωτογραφίες από διαφορετικές φωτογραφήσεις που ταιριάζουν όλες στο ίδιο θέμα, όπως "Γιος ποδηλατώντας" ή "Κόρη να παίζει με κούκλες", κ.ο.κ. Οποιαδήποτε και αν είναι η επιλογή, οι σειρές είναι σίγουρα μια ευπρόσδεκτη αλλαγή στην παρουσίαση των φωτογραφιών των παιδιών.
Οι σειρές είναι σαν μικρές ιστορίες από τη ζωή των αγαπημένων μας.
(Φωτογραφία: Leonie Ebbert)
Χρωματικές αρμονίες
Πολλές φωτογραφίες επηρεάζουν τον θεατή της εικόνας - και αυτός δεν ξέρει ακριβώς γιατί. Είναι η προοπτική; Ο συναρπαστικός βλέμμα του μοντέλου; Η έκφραση της πόζας; Ο φωτισμός; Η σύνθεση της εικόνας; Το κομμάτι; Ή τα όλα μαζί;
(Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
Αυτό που είναι κοινό στη φωτογραφία μόδας, δηλαδή η αρμονική συνεργασία των χρωμάτων των χρησιμοποιούμενων υφασμάτων, ισχύει και για όλους τους άλλους τομείς της φωτογραφίας και έτσι και στη φωτογραφία παιδιών. Όταν λοιπόν φωτογραφίζω γονείς με το παιδί τους στο στούντιό μου, τους ζητώ πάντα να φέρουν πολύ μεγάλη ποικιλία διαφορετικών υφασμάτων, ώστε να μπορώ να συντονίσω τα χρώματα των ρούχων μεταξύ τους.
(Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
Η φωτογράφος που τράβηξε την παρακάτω φωτογραφία πηγαίνει μάλιστα μέχρι και την παράκληση όλων των εμπλεκομένων στη φωτογραφία να φέρουν στη φωτογράφιση λευκά ρούχα. Μαζί με το μαλακό φωτισμό και ένα παρόμοια λευκό υπόβαθρο προκύπτουν πολύ αρμονικές και όμορφες πορτρέτο λήψεις ολόκληρης της οικογένειας.
(Φωτογραφία: Elli Bezensek)
Ο μονόχρωμος χαρακτήρας μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω, όταν στην επεξεργασία της εικόνας η κορεσμότητα των χρωμάτων μειωθεί είτε εντελώς είτε μόνο για συγκεκριμένα χρώματα. Σε αυτήν τη φωτογραφία, οι αλυσίδες και τα παιχνίδια άφησαν σκόπιμα "ζωηρά" χρώματα, για να προσθέσουν μια χρωματική πινελιά στην κατά τα άλλα σχεδόν μονόχρωμη εικόνα.
(Φωτογραφία: Elli Bezensek)
Μια φωτογραφία επηρεάζει όχι μόνο, αλλά και επειδή τα χρώματα δεν πασπαλίζονται απλά τυχαία, αλλά επιλέγονται συνειδητά από τον φωτογράφο. Όμως, δεν πάντα είμαστε προετοιμασμένοι για όλες τις πιθανότητες, ειδικά όταν φωτογραφίζουμε "σε τοποθεσία" κατά τη διάρκεια οικογενειακής εκδρομής. Αλλά ακόμα και τότε, μένει το συνειδητό "δείξιμο" για να αναγνωρίσουμε μια τέτοια χρωματική αρμονία, ώστε στη συνέχεια να επιλέξουμε ανάλογα το κομμάτι της εικόνας (για εξάλειψη ενοχλητικών χρωμάτων) και να πιέσουμε το κλασικό κλίκ. Αυτή η φωτογραφία αποτελείται ουσιαστικά από τα χρώματα Πράσινο και Κίτρινο καθώς και από τα αντικείμενα μαύρο και γκρι. (Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
Ένας καλός φωτογράφος δεν ψάχνει πάντα πολύ, τι και πώς θα φωτογραφίσει. Απλά "βλέπει" τα θέματα - και τα φωτογραφίζει στη συνέχεια. Ακόμη και εγώ δεν κατάλαβα γιατί μου άρεσε το θέμα του γιου μου κατά τη λήψη. Πολύ αργότερα αναγνώρισα έναν από τους λόγους, πιθανότατα το σημαντικότερο: η αρμονική συνεργασία των χρωμάτων από το πουλόβερ, τα λαχανικά, το παντάκι και το (φρεσκοστυμμένο) χυμό πορτοκάλι.
Ειδικά στη φωτογραφία παιδιών, είναι λογικό η χρήση ζωηρών χρωμάτων, καθώς αυτό αποτελεί έκφραση χαράς και ανέμελου πνεύματος. Τα παιδιά που τρέχουν και παιχνιδίζουν στο πλούσιο πράσινο χορτάρι κρατώντας ένα μπάλα στο χέρι πρέπει να φορούν πολύχρωμα ρούχα!
(Φωτογραφία: Kay Johannsen)
Φανταστείτε, για να γίνει κατανοητό το παραπάνω χαρούμενο φωτογραφικό στιγμιότυπο, να φοράνε αποκλειστικά γκρι-μαύρα ή ομοιόχρωμα μπλουζάκια...
Ωστόσο, ακόμα και αν τα ρούχα των μικρών είναι γενικά προτιμητέα να είναι πολύχρωμα, υπάρχουν σχέδια που δεν είναι τόσο κατάλληλα για φωτογραφήσεις, όπως πουκάμισα, πουλόβερ ή μπλούζες με σχέδια κόμικ.
Τα συγκεκριμένα σχέδια αποσπούν την προσοχή από το παιδί στη μετέπειτα φωτογραφία, ειδικά όταν πρόκειται για πολύχρωμα πρόσωπα ή λογότυπα όπως "Bob the Builder", "Winnie the Pooh", "Superman", "Stephanie" ή "Sportacus" από το Lazy Town, "The Wild Soccer Bunch", κ.ά.
Καλύτερα (πιο φωτογενικά) είναι τα μονόχρωμα ή με μικρά σχέδια σχέδια.
Λοιπόν, στο μέλλον, πρέπει να δίνετε μεγαλύτερη προσοχή στα χρώματα που εμφανίζονται στη μετέπειτα φωτογραφία, τόσο στα ρούχα των νεαρών μοντέλων όσο και στα αντικείμενα και στα φόντα που χρησιμοποιούνται! Έτσι μπορείτε να συνεισφέρετε πολλά στην επιτυχία της φωτογραφίας.
Σχεδίαση Σετ
Σε ανάλογη κατεύθυνση κινείται η "Σχεδίαση Σετ". Εννοείται η συνειδητή συνέλευση όλων των αντικειμένων που εμφανίζονται στη φωτογραφία ακόμα πριν τη λήψη, συμπεριλαμβανομένου του μοντέλου (στην περίπτωσή μας του παιδιού προς φωτογράφιση) και των ρούχων. Αυτό περιλαμβάνει τα χρώματα των επιλεγμένων ρούχων και αντικειμένων, αλλά δεν σταματά εδώ.
(Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
Εννοείται επίσης ότι σε φωτογραφίες που έχουν σχεδιαστεί εξ αρχής, επιλέγεται επιτηδευμένα τα πάντα (συνήθως ασορτί μεταξύ τους) που εμφανίζονται στη φωτογραφία. Τελικά, τα χρωματικά στοιχεία παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο με τα ερωτήματα σχετικά με το νόημα και τον σκοπό των αντικειμένων τόσο στο πρώτο όσο και στο δεύτερο πλάνο. Ερωτήματα όπως "Υποστηρίζει το αντικείμενο ΧΥ το μήνυμα της εικόνας ή βρίσκεται σε αντίθεση με την ιδέα της εικόνας;" παίζουν ρόλο. Αυτό είναι η διαφημιστική φωτογραφία στο απόγειό της!
(Φωτογραφία: Leonie Ebbert)
Στις αυθόρμητες λήψεις και στις φωτογραφίες που είναι αποτέλεσμα της τοποθέτησης, όπου ο φωτογράφος δεν μπορεί ή δεν πρέπει να έχει επίδραση στο φόντο της εικόνας, καλείται να απομονώσει τα απρόσωπα στοιχεία μέσω της επιλογής της σωστής γωνίας ή της κατάλληλης προβολής. Απλά ρωτήστε τον εαυτό σας, τι συμβάλλει ενισχυτικά στο μήνυμα της εικόνας και τι είναι περιττό ή αποσπαστικό.
Η μοναξιά του τερματοφύλακα στο ποδοσφαιρικό ματς αποτυπώνεται σε αυτή τη φωτογραφία. Στη μεγάλη "θήκη" του, ο μικρός άνθρωπος φαίνεται σχεδόν χαμένος. Να φωτογραφίσετε και τα περιτυλίγματα όπως η απειλή ενός επερχόμενου επιθέτη ή οι ενθάρρυνσεις των θεατών δε θα είχε προσφέρει επιπλέον πληροφορίες που δεν είχαν ήδη αναδειχθεί. Αντίθετα, θα αποσπούσε την προσοχή από το μήνυμα της εικόνας.
(Φωτογραφία: Jens Brüggemann)
