Αστροφωτογραφία και φωτογραφία του ουρανού: τεχνική, θέματα και πρακτική.

Η φωτογράφηση σημαίνει τόσο πολλά όσο "δημιουργία φωτογραφίας", δηλαδή τη δημιουργία εικόνων με τη χρήση του φωτός. Είναι κάτι που είναι γνωστό γενικά, γι'αυτό πολλές φορές οι φωτογραφικές μηχανές εξαφανίζονται στις τσάντες τους, όταν το φως σε ένα τέλος ημέρας χάνει σταδιακά την έντασή του και η αντιλυπτικότητα έρχεται. Έτσι παραβλέπεται ότι καλές φωτογραφίες μπορούν να δημιουργηθούν ακόμα και όταν η φωτεινότητα είναι χαμηλή, επειδή κάθε φωτογραφική μηχανή μπορεί να συγκεντρώσει το υπάρχον φως για όσο χρειάζεται μέσω του κατάλληλου χρόνου έκθεσης, προκειμένου να δημιουργήσει μια σωστά φωτεινωμένη φωτογραφία. Αυτό μπορεί να διαρκέσει σε μεμονωμένες περιπτώσεις αρκετά δευτερόλεπτα ή ακόμα και λεπτά. Σε αυτή την περίπτωση, η φωτογραφική μηχανή είναι λοιπόν πολύ καλύτερη από τα μάτια μας, γι'αυτό αξίζει το κυνήγι των θεμάτων ακόμα και όταν εμείς οι ίδιοι δεν αντιλαμβανόμαστε πολλά λόγω του σκοταδιού.

Είναι γνωστό σε όλους ότι ο ήλιος ανατέλλει στην ανατολή, φτάνει στο ύψιστο σημείο του στον νότο κατά τη μεσημβρία και δύει το βράδυ στη δύση. Στο παρελθόν, οι άνθρωποι πίστευαν ότι ο ήλιος πραγματικά περιφέρεται γύρω μας. Τώρα, όμως, ξέρουμε καλύτερα: Είναι η Γη που περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της μία φορά κάθε περίπου 24 ώρες. Έτσι, βρισκόμαστε ουσιαστικά πάνω στο "καρουσέλ Γη" και κοιτάμε τον ουρανό από εκεί. Με αυτόν τον τρόπο, είναι δυνατή η λήψη φωτογραφιών με τροχιές αστεριών.

Τεχνικά, δεν είναι μεγάλη πρόκληση να δημιουργήσετε φωτογραφικές λήψεις από τα αστεροσκοπήματα. Ωστόσο, πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις ή να γίνουν. Τι πρέπει να λάβετε υπόψη, θα μάθετε σε αυτό το εγχειρίδιο.

Στον λαϊκό λόγο λέγεται ότι "Όποιος βλέπει μια πεταλούδα αστεριού που ζουγκρίζει μόνο για χιλιοστά του δευτερολέπτου πάνω από τον νυχτερινό ουρανό, πρέπει να κάνει ένα ευχή, γιατί αυτή η ευχή θα πραγµατοποιηθεί". Ακόμα πιο συναρπαστικό είναι όταν πρέπει να καταφέρει κάποιος να τραβήξει φωτογραφίες αστεριών. Τι πρέπει να προσέξει κανείς, εξηγείται σε αυτό το εγχειρίδιο.

Οι αστροφωτογράφοι έχουν μια αμφίβολη σχέση με το φεγγάρι: Αφενός είναι ένα ευγνώμων θέμα, αφετέρου όμως το φως του ενοχλεί κατά καιρούς κατά την παρατήρηση αδύναμων φωτισμών αντικειμένων τις νύχτες. Αυτό το εγχειρίδιο θα ασχοληθεί με τις θετικές πλευρές του φεγγαριού: Λόγω της φωτεινότητάς του και του (σχετικού) μεγέθους του στον ουρανό, πολλά από τα προβλήματα με τα οποία αντιμετωπίζει συνήθως ένας αστροφωτογράφος διευκολύνονται. Και δεν υπάρχει άλλος ουρανικό σώμα, από το οποίο ο παρατηρητής στη γη μπορεί να αναγνωρίσει και να φωτογραφήσει τόσες λεπτομέρειες στην επιφάνεια.

Μόλις κατευθύνετε μια οπτική συσκευή προς τον ήλιο, υπάρχει βασικά ο κίνδυνος να καταστραφεί η συσκευή λόγω της έντασης της ακτινοβολίας ή να υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά το όραμά σας! Γι' αυτό σας συνιστούμε ανεπιφύλακτα να λάβετε όλα τα προληπτικά μέτρα που περιέχονται σε αυτό το εγχειρίδιο, ΠΡΙΝ τραβήξετε δικές σας φωτογραφίες του ηλίου.

Όταν ο φεγγάρι περνά από τη σκιά της Γης, συμβαίνει έκλειψη του φεγγαριού. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο όταν ο ήλιος, η Γη και το φεγγάρι βρίσκονται ακριβώς σε μια γραμμή. Στις έκλειψεις του φεγγαριού μπορούν να διακριθούν τρεις κατηγορίες: η ημισκιάστρια, η μερική και η πλήρη έκλειψη του φεγγαριού. Σε αυτό το εγχειρίδιο θα σας εξηγηθεί τι πρέπει να λάβετε υπόψη σας εάν θέλετε να καταγράψετε φωτογραφικά τις έκλειψεις του φεγγαριού.

Όταν ο ήλιος, η σελήνη και η γη βρίσκονται σε ευθεία γραμμή στην αναφερόμενη σειρά, η σκιά της σελήνης πέφτει στη γη και παρουσιάζεται η ηλιακή έκλειψη. Καταρχήν, μια ηλιακή έκλειψη είναι δυνατή μόνο κατά τη Νέα Σελήνη. Αυτό το εγχειρίδιο σας εξηγεί πώς μπορείτε να τραβήξετε φανταστικές φωτογραφίες από ηλιακές έκλειψεις.

Όταν μια κάμερα στερεώνεται σταθερά σε ένα κοινό τρίποδο φωτογραφικής μηχανής, τα αντικείμενα του ουρανού απεικονίζονται μόνο με ευκρίνεια, αν ο χρόνος έκθεσης δεν υπερβαίνει μια μέγιστη τιμή που εξαρτάται από την εστίαση, την περιοχή του ουρανού που φωτογραφίζεται, το μέγεθος των pixels του αισθητήρα που χρησιμοποιείται και τις προσωπικές απαιτήσεις για μια "ευκρινή" εικόνα. Πώς να χειριστείτε σωστά έναν αστρονομικό σταθμό περιγράφεται σε αυτό το εγχειρίδιο.

Στο επεισόδιο αριθμό 9 της σειράς "Αστρο- και ουράνια φωτογραφία" εξηγήθηκε η "χρήση ενός αστρονομικού τροχηλάτου". Ένα τέτοιο τροχήλατο μας επιτρέπει να εργαζόμαστε με μεγαλύτερους χρόνους έκθεσης χάρη στην κινητική του καθοδήγηση, χωρίς να γίνονται οι αστέρες κοκαλά. Αυτό το εγχειρίδιο θα ασχοληθεί με το πώς μπορούν να υλοποιηθούν μεγάλες χρονικές εκθέσεις με το αστρονομικό τροχήλατο. Υποθέτεται ότι το τροχήλατο έχει στηθεί, έχει κατευθυνθεί προς τα νότια, έχει ισορροπηθεί και έχει τεθεί σε κατάσταση εργασίας, όπως περιγράφεται στο επεισόδιο αριθμό 9.

Οι αστροφωτογράφοι είναι ακόρεστοι όταν πρόκειται για την επιθυμία για μεγάλους εστιακούς αποστάσεις. Ο λόγος για αυτό είναι εύκολα εύρετος: Πολλά αντικείμενα στον ουρανό φαίνονται πολύ μικρά ή ακόμα μικροσκοπικά λόγω της μεγάλης απόστασής τους. Αυτός που θέλει να τα καταγράψει λεπτομερώς και να τα γεμίσει το κάδρο της εικόνας, δεν μπορεί να αποφύγει τις μεγάλες εστιακές αποστάσεις με αντίστοιχους μικρούς γωνίες θέασης.

Ασθενές φως κεραυνοί ουρανοί απαιτεί μια μακρά έκθεση. Ακόμη κι αν στην εποχή της ψηφιακής φωτογραφίας αντί για μια μεγάλη μονή έκθεση γίνονται πολλές πιο σύντομες εκθέσεις που στη συνέχεια προστίθενται με λογισμικό επεξεργασίας εικόνας, με μακριές εκθέσεις, η αυτόματη ακολούθηση ενός αστρονομικού συρόμενου δεν είναι ακριβής αρκετά για να παράγει αξιόπιστες εικόνες. Τότε είναι αναγκαίο, κατά τη διάρκεια των εκθέσεων, να ελέγχετε την κίνηση του συρόμενου και - εάν είναι απαραίτητο - να παρέμβετε για να διορθώσετε. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται ακολούθηση ή στα νεοελληνικά "guiding", η δραστηριότητα ως "guiden".

Όποιος ενδιαφέρεται για την αστρονομία γενικά και για την αστροφωτογραφία ειδικότερα, θα νιώσει νωρίτερα ή αργότερα την επιθυμία για ένα δικό του τηλεσκόπιο. Παρόλο που οι οπτικές παρατηρήσεις είναι εφικτές ήδη με το γυμνό μάτι ή με ένα κιάλι, και ακόμη και εντυπωσιακές αστροφωτογραφίες μπορούν να δημιουργηθούν χωρίς τηλεσκόπιο (βλ. τμήματα 1 έως 4 σε αυτήν τη σειρά εκπαιδευτικών μαθημάτων), αλλά μόνο ένα τηλεσκόπιο προσφέρει πρόσβαση σε αμέτρητα μικρότερα και/ή πιο αμυδρά αστρικά αντικείμενα.

Για τη λήψη φωτογραφιών πλανητών, θα χρειαστείτε ένα σύστημα κάμερας που να είναι σε θέση να τραβάει όσο περισσότερες εικόνες γίνεται σε όσο το δυνατόν μικρότερο χρονικό διάστημα, ενώ το μέγεθος του αισθητήρα εικόνας να διαδραματίζει απόλυτα δευτερεύοντα ρόλο. Οι μεγάλοι αισθητήρες ακόμα και αποτελούν μειονέκτημα, καθώς πρόκειται μόνο για ένα μικρό κομμάτι του πλανήτη και ένα μεγάλο περιβάλλον που αποτελείται ουσιαστικά από μαύρο ουρανό απλά κάνει τα δεδομένα που πρέπει να αποθηκεύονται να αυξάνονται αναγκαία και δυσκολεύει την μετέπειτα επεξεργασία των εικόνων.

Οι ψηφιακές αστροφωτογραφίες περιέχουν, ανέπειγο, όχι μόνο τα δεδομένα που παρέχει το φωτογραφημένο αστρικό αντικείμενο, αλλά και Τεχνοστοιχεία, δηλαδή μη επιθυμητά φαινόμενα. Με τον όρο «Βαθμονόμηση» εννοείται η διαδικασία που έχει ως στόχο να απαλλάξει τις ωμές εικόνες από αυτά τα Τεχνοστοιχεία.

Das „Schreckgespenst“ der Digitalfotografie ist das „Rauschen“. Das Thema füllt etliche Foren im Internet, wo endlos über die Frage diskutiert wird, welche Digitalkamera nun stärker „rauscht“ und welche weniger.

Einerseits ist die Diskussion um das Rauschen ein „Jammern auf hohem Niveau“, wenn man die Ergebnisse anschaut, die eine moderne Digitalkamera selbst bei hohen und höchsten ISO-Werten liefert. Chemische Filme mit einer so hohen Empfindlichkeit zeigen eine ausgeprägte Kornstruktur in den Bildern, die weitaus deutlicher ausfällt und störender ist als das Rauschen der Digitalkameras. Το "φάντασμα" της ψηφιακής φωτογραφίας είναι το "θόρυβος". Το θέμα γεμίζει πολλά φόρουμ στο Διαδίκτυο, όπου συζητείται ατελείωτα για το ποια ψηφιακή μηχανή "θορυβάται" περισσότερο και ποια λιγότερο.

Από τη μία πλευρά, η συζήτηση για το θόρυβο είναι "γκρίνια σε υψηλό επίπεδο", όταν κοιτάμε τα αποτελέσματα που μια μοντέρνα ψηφιακή μηχανή προσφέρει ακόμα και σε υψηλές και υψηλότερες τιμές ISO. Χημικά φιλμ με τόσο υψηλή ευαισθησία δείχνουν έντονη δομή κόκκου στις εικόνες, η οποία είναι πολύ πιο έντονη και ενοχλητική από τον θόρυβο των ψηφιακών μηχανών.