De bliksem is een van de meest indrukwekkende en krachtigste natuurverschijnselen. Een gemiddelde bliksemflits bevat ongeveer 5 miljard joule (5 GJ) energie, wat overeenkomt met de energie die vrijkomt bij de explosie van 1 ton TNT. Dit natuurverschijnsel maakt indruk door zijn schoonheid en fascineert door zijn kracht. Hier zijn enkele interessante feiten over bliksems.
Bliksems zijn een veelvoorkomend verschijnsel op onze planeet. Wetenschappers schatten dat op aarde:
- Per jaar: ongeveer 3 miljard blikseminslagen
- Per dag: ongeveer 8 miljoen inslagen
- Per seconde: ongeveer 100 bliksems
De eigenschappen van bliksems variëren sterk. De gemiddelde duur van een bliksemflits is ongeveer 30 microseconden, maar kan variëren van enkele microseconden tot enkele seconden. De stroomsterkte in een bliksem kan variëren tussen 10.000 en 200.000 ampère, en de spanning ligt tussen 100 miljoen en 1 miljard volt. De langste ooit geregistreerde bliksem werd in 2018 in Brazilië geregistreerd - het strekte zich uit over een afstand van 709 kilometer.
De kracht van de bliksem in getallen
Om de energie in een gemiddelde bliksemflits beter te visualiseren, vergelijken we deze met het energieverbruik van 20 veelvoorkomende elektrische apparaten:
- Koelkast: 3,8 jaar gebruik
- Televisie (LED): 5,7 jaar gebruik
- Wasmachine: 1,1 jaar gebruik
- Magnetron: 7 maanden gebruik
- Airconditioner: 3,5 maanden gebruik
- Waterkoker: 3,5 maanden gebruik
- Computer (vaste pc): 2,9 jaar gebruik
- Laptop: 11,4 jaar gebruik
- Smartphone (opladen): 114 jaar gebruik
- Stofzuiger: 7 maanden gebruik
- Elektrisch fornuis: 3,5 maanden gebruik
- Vaatwasser: 4 maanden gebruik
- Strijkijzer: 7 maanden gebruik
- Föhn: 4 maanden gebruik
- Elektrische tandenborstel: 570 jaar gebruik
- Tafellamp (LED): 57 jaar gebruik
- Koffiezetapparaat: 7 maanden gebruik
- Spelcomputer: 3,8 jaar gebruik
- WLAN-router: 57 jaar gebruik
- Elektrische boiler: 1,75 maanden gebruik
Deze cijfers tonen duidelijk aan hoe enorm de energie is die in een bliksem zit.
10 interessante feiten over bliksems en mensen
- Roy Sullivan, een Amerikaanse ranger, overleefde zeven blikseminslagen in 35 jaar, wat hem de recordhouder maakte voor het overleven van blikseminslagen.
- In 1963 werd een bliksemflits geraakt Pan American Boeing 707, die boven Maryland vloog. De bliksem ontbrandde brandstofdampen in de tank, wat leidde tot een explosie en het neerstorten van het vliegtuig. Dit incident was de katalysator voor de ontwikkeling van nieuwe bliksembeveiligingsnormen voor vliegtuigen.
- In 2019 werd in Polen een groep toeristen op de top van de berg Giewont getroffen door een blikseminslag, waardoor 4 mensen om het leven kwamen en meer dan 100 gewonden raakten.
- Bliksems kunnen unieke patronen achterlaten op de huid van slachtoffers, die bekend staan als "Lichtenberg-figuren".
- Bliksems kunnen glasachtige buizen in het zand creëren, die bekend staan als Fulgurite. Deze natuurlijke formaties kunnen enkele meters lang worden en ontstaan door het onmiddellijke smelten van het zand tijdens een blikseminslag.
- In 2016 doodde een bliksem in Noorwegen een hele kudde van 323 rendieren, wat resulteerde in de grootste blikseminslag gerelateerde massamoord op dieren.
- Er is het fenomeen van de "secundaire slag", waarbij een persoon een schok krijgt van een object dat is geraakt door de bliksem, zelfs als ze zich tot 100 meter ervan bevinden.
- De kans om in de Verenigde Staten in het leven door de bliksem getroffen te worden, is ongeveer 1 op de 15.300, volgens gegevens van de National Weather Service. Dit risico varieert afhankelijk van de geografische locatie en levensstijl.
- Ongeveer 90% van de mensen getroffen door de bliksem overleeft. Veel overlevenden ondervinden echter langdurige gezondheidsproblemen, waaronder neurologische aandoeningen, geheugenproblemen, chronische pijn en posttraumatische stressstoornissen.
- Het Empire State Building in New York wordt gemiddeld 23 keer per jaar door de bliksem getroffen. Het gebouw is speciaal ontworpen als bliksemafleider om omliggende gebouwen en mensen te beschermen tegen blikseminslagen.
Hoe ontstaan bliksems
Bliksems ontstaan door complexe processen in de atmosfeer tijdens een onweersbui. Vereenvoudigd kan dit proces als volgt worden beschreven:
- In onweerswolken vindt een scheiding van elektrische ladingen plaats. Het bovenste deel van de wolk wordt positief geladen, het onderste negatief.
- Wanneer het potentiaalverschil tussen verschillende delen van de wolk of tussen wolk en aarde groot genoeg wordt, vindt een elektrische doorslag van de lucht plaats.
- Eerst vormt zich een zwak lichtgevend kanaal (leidende bliksem), dat de weg vrijmaakt voor de hoofdontlading.
- Door dit kanaal stroomt een sterke elektrische ontlading, die we als een felle bliksem zien.
- De lucht in de bliksemkanaal wordt verhit tot extreme temperaturen en zet plotseling uit, waardoor een schokgolf ontstaat die we als donder horen.
Bliksems zijn een indrukwekkend schouwspel en een krachtig natuurverschijnsel dat een belangrijke rol speelt in de atmosferische processen van onze planeet. Het bestuderen van bliksems helpt ons om de fysica van de atmosfeer en klimatologische processen beter te begrijpen en effectievere methoden te ontwikkelen om ons te beschermen tegen dit gevaarlijke, maar fascinerende natuurverschijnsel.