Afhankelijk van het motief en verdere bewerking kan ik het vrijstaan van haren vereenvoudigen door de nieuwe achtergrond te verrekenen met de bestaande afbeelding. De mogelijkheden van deze verrekening mogen niet worden onderschat. Het is afhankelijk van drie factoren: de kleur/helderheid van de oorspronkelijke achtergrond, de kleur/helderheid van het te isoleren motief (de buitenste haargebieden) en de kleur/helderheid van de nieuwe achtergrond. Wie het werkingsprincipe van verrekeningen begrijpt, kan zeer snelle en fantastische resultaten behalen. In dit deel wil ik laten zien hoe vulmethoden kunnen worden gebruikt voor het vrijstaan van haar. Hierbij zal ik niet ingaan op de algemene modi van lagen, maar alleen in specifiek verband met het verrekenen van haar en achtergrond.
Afbeeldingsbron: Giorgio Gruizza, pitrs, Deklofenak, Ben Heys, T.Tulic, Ontario Ltd @ Fotolia.com
Wat voor theorie vooraf
Met vulmethoden kunnen kleuren en helderheidswaarden van de ene laag worden verrekend met de kleuren en helderheidswaarden van andere lagen. De laagmodus of vulmethode van een laag heeft altijd invloed op de onderliggende lagen, niet op bovenliggende lagen!
Het isoleren van haar met verrekeningen is technisch gezien geen isolatie, maar eerder het overlappen of verbergen van beeldinhoud.
Voor verrekenen is de toonwaardeknelpunt tussen achtergrond en hoofdmotief van belang, waarbinnen de nieuwe achtergrond moet bewegen. Als de achtergrond dus zwart is en het haar blond, dan vormen de twee bijbehorende toonwaarden de grenzen. Alle toonwaarden tussen blond en zwart zijn geschikt als nieuwe achtergronden, zodat een verrekening perfect werkt.
Om de toonwaardeknelpunten te beoordelen, zijn het HSB-model en het CMYK-model geschikt. Bij het HSB-model is de helderheidswaarde (B-waarde) een goede maatstaf voor de marge. Bij sterk verzadigde afbeeldingen moet ook de S-waarde in aanmerking worden genomen. Bij het CMYK-model is de K-waarde doorslaggevend. Deze vertegenwoordigt het zwart in de afbeelding en vormt daarmee de grens tussen oplichten en verduisteren voor de verrekening. Het HSB-model is zeer geschikt voor het controleren van de toonwaardeknelpunten omdat het het kleurenkiezer van Photoshop het beste vertegenwoordigt. De kleurtoon (Hue) bevindt zich aan de rechterkant van de kleurenkiezer, de verzadiging (Saturation) kan worden aangepast met een links-rechtse beweging in de kleurenkiezer en de helderheid (Brightness) met een op-neer beweging.
Voorbeeld 1: Lichtere kleur/Negatief vermenigvuldigen – bruin haar en zwarte achtergrond
In dit voorbeeld heb ik een bijna zwarte achtergrond en bruin haar met een licht gezicht. Belangrijk bij de beoordeling is de helderheidswaarde van de individuele haren aan de linkerkant van de afbeelding, omdat deze niet eenvoudig kunnen worden gecorrigeerd met een laagmasker. Daarom vormt deze waarde een grens voor de verrekening. De andere waarde is de lichtste waarde in de achtergrond. Volgens het HSB-model - in de kleurenkiezer linksboven - zien de helderheden (B-waarden) er als volgt uit:
Achtergrond: 2 procent (op het donkerste punt) Haren links: 35 procent (op het helderste punt)
Trouwens: De HSB-waarden kan ik ook laten weergeven in het Info-venster. Daarin hoef ik alleen maar in de opties van het bedieningspaneel de HSB-waarden te activeren.
De nieuwe achtergrondtextuur heeft een gemiddelde B-waarde van 4 tot 11 - het past bijna overal precies binnen de toonwaardeknelpunten.
Binnen deze grenzen kan mijn nieuwe achtergrond bewegen, als ik mijn originele afbeelding met de vulmethode "Oplichten" vastzet. De nieuwe achtergrond komt onder de laag met het model, omdat de laagmodi altijd een verrekening met de onderliggende lagen uitvoeren. De Oplichten-modus laat voor elk kleurkanaal altijd de lichtere van de twee waarden lijken in het resultaat. Als de nieuwe achtergrond volledig donkerder is dan de B-waarde van 35 en helderder dan 2 procent, worden de haren volledig in beeld gebracht en wordt de donkere "oude" achtergrond verborgen.
Als het resultaat enigszins vaal lijkt, wat kan gebeuren bij de laagmodus Oplichten, dan kan ik dit compenseren met een aanpassingslaag. In dit geval is dat echter niet nodig.
Evenzo kan ik de laagmodus Lichtere kleur gebruiken. Hierbij worden dan van de betreffende lagen de respectievelijk heldere toonwaarden getoond, wat in dit voorbeeld hetzelfde effect heeft als Oplichten.
Naast en onder het oor zijn de haren donkerder dan op andere plaatsen. Daar komt de nieuwe achtergrond, die op deze locaties helderder is dan het haar, gedeeltelijk doorheen. Daarom dupliceer ik de achtergrondlaag, zet deze op de modus Normaal en voeg een laagmasker toe aan de laag.
Het laagmasker omkeer ik met Ctrl+I en maskeer het hele buitengebied, zodat de haren die geen achtergrond mogen hebben, zichtbaar blijven.
In dit geval zijn er nog afzonderlijke lichte haren die momenteel niet worden getoond. Dit kan ik snel verhelpen met een extra gedupliceerde laag in de modus Negatief vermenigvuldigen. Deze vulmethode vermenigvuldigt de lichte haren en verbergt de donkere. Zo worden de lichte gebieden versterkt weergegeven. Als dit te sterk is, kan ik de dekking tot 60 procent verminderen.
Ik voeg een laagmasker toe aan dit niveau waarin alle interne haarzones gemaskeerd worden. Mijn eerste combinatie van de Oplichten laagmodus in combinatie met de vuleigenschap Negatief vermenigvuldigen is klaar.
Voorbeeld 2: Oplichten – lichte hondenharen voor een onregelmatige achtergrond
In dit voorbeeld wordt het iets ingewikkelder, omdat hier een onregelmatige achtergrond aanwezig is die de speelruimte voor de nieuwe achtergrond enigszins beperkt.
Volgens het HSB-model zijn de volgende helderheden in de afbeelding aanwezig: - Hondenhaar: 55 procent (bij het donkerste punt in het buitengebied van het haar) - Achtergrond: 36 procent (gemiddeld, er zijn punten die zelfs boven 50 procent liggen)
De nieuwe achtergrondtextuur heeft gemiddeld een helderheidswaarde van 40 procent.
Aangezien in deze afbeelding de gemiddelde ruimte voor een nieuwe achtergrond een helderheid tussen 36 en 50 procent ligt, kan opnieuw de vuleigenschap Oplichten worden gebruikt. Enkele punten in de achtergrond zijn weliswaar helderder, maar dit kan ik corrigeren met een aanpassingslaag.
Allereerst voeg ik mijn nieuwe achtergrond weer onder de hondenlaag toe. Ik stel de hondenlaag in op de modus Oplichten.
Ik dupliceer de hondenlaag en plaats deze onder het origineel met de modus Normaal. Aan de gedupliceerde laag voeg ik een laagmasker toe, keer dit om met Ctrl+I en schilder het binnenste gedeelte van de hond wit in zodat het volledig zichtbaar is.
Nu zijn er nog steeds enkele grassprieten van de achtergrond te zien die helderder zijn dan de nieuwe achtergrond en daarom doorschijnen.
Nu komt er een klein trucje: Ik voeg aan de hondenlaag een aanpassingslaag kleur/verzadiging als Doorsnijdingsmasker toe. Het Doorsnijdingsmasker zorgt ervoor dat de aanpassingslaag alleen van toepassing is op de hondenlaag en niet op de onderliggende lagen.
In de aanpassingslaag selecteer ik de groentinten en verlaag de helderheid naar -100. Hierdoor vergroot ik de speelruimte voor de nieuwe achtergrond doordat de oude achtergrond donkerder is geworden. Conclusie: De heldere grassprieten verdwijnen. Ik schuif ook de tint-schuifregelaar naar links om de groene tinten in de afbeelding meer geelachtig te maken. Hierdoor kan ik de lichte groene rand aan de vacht in de vachtkleur veranderen.
Als er nog steeds afzonderlijke gebieden in de achtergrond doorschijnen, maskeer ik deze direct in het laagmasker van de hondenlaag. De verrekening is voltooid.
Voorbeeld 3: Oplichten - Blonde haren voor een rode achtergrond en de bijzonderheid van de verzadiging
In dit voorbeeld heb ik een rode achtergrond die ik wil vervangen door een grijze textuur. Het rood is zeer levendig. Daarom zijn er specifieke waarden om rekening mee te houden.
Volgens het HSB-model zijn de volgende helderheden (B) aanwezig:
Achtergrond: 15 tot 30 procent (van links naar rechts toenemend licht) Haren: 80 procent (bij het donkerste punt)
De nieuwe achtergrond heeft een helderheid van 20 procent. In theorie dekt het niet alle gebieden in de afbeelding. In de praktijk doet het dat wel. Dit betekent dat de B-waarde een goede indicator is voor de verrekening, maar bij bepaalde verzadigingsniveaus niet voldoende significant is. De rode achtergrond heeft een verzadiging van 95 tot 99 procent. Hierdoor wordt het rood in combinatie met helderheid en verzadiging donkerder en zal de verrekening werken in de laagmodus Oplichten.
Dit grenswaardeconcept wordt met name duidelijk in het gebied waar de rode achtergrond enigszins doorschijnt. Volgens het CMYK-model is er voor zowel de nieuwe als de oude achtergrond een K-waarde van ongeveer 70 aanwezig.
De haren hebben nog een rode kleurzweem. Allereerst dupliceer ik de achtergrondlaag en plaats deze in de modus Normaal onder mijn laag met de modus Oplichten. Ik masker het buitenste gebied zodat het gezicht en de interne haarzones volledig zichtbaar worden.
Opnieuw kan ik een trucje toepassen met de aanpassingslaag kleur/verzadiging. Vanwege de rode achtergrond selecteer ik de rode tinten en verlaag de helderheid met ongeveer 45; de kleurschuifregelaar verschuif ik naar +10 om de rode haren in blond te veranderen. Het rood van de achtergrond wordt donkerder en doffer en verdwijnt uit de afbeelding.
Voor een vloeiende overgang schilder ik de desbetreffende haarzones uit in het bestaande laagmasker.
Klaar is mijn verrekening met de nieuwe achtergrond.
Voorbeeld 4: In elkaar mengen - Donker haar met eenvoudige details
Hier heeft het model donker haar op een grijze achtergrond.
Als eerste voeg ik de textuur toe en plaats ik deze boven de model laag.
Met de Magnetische Lasso selecteer ik het lichaam van het model en voeg ik aan de textuurlaag een laagmasker toe met de selectie. Ik keer het laagmasker om met Ctrl+I, zodat het lichaam zichtbaar blijft.
Ik stel de textuurlaag in op de mengmodus In elkaar mengen. Deze mengmodus mixt de kleuren op een manier dat de dieptes en lichten van beide lagen behouden blijven, met een lichte toename van de verzadiging. Hierdoor vindt er, in tegenstelling tot bij de mengmodi Lichtere/donkere kleur, geen afscheiding plaats, maar een vermenging. De tonen spelen hier dus een ondergeschikte rol.
Als resultaat blijft de textuur over het algemeen goed zichtbaar, terwijl de haargebieden de textuur overheersen omdat ze donkere tinten hebben.
De nieuwe achtergrond verrekent zich optimaal met de donkere haren van het model en de details blijven goed zichtbaar.
In het laagmasker van de textuurlaag maskeer ik de lichtreflecties in het haar, zodat deze niet worden verrekend en volledig zichtbaar blijven vanuit de onderliggende laag.
Klaar is mijn verrekening. Zelfs de haar details komen heel goed tot uiting in de afbeelding.
Tip: In plaats van In elkaar mengen kan ik ook de mengmodus Zacht licht of Hard licht proberen. Bij kleurverschuivingen kan ik deze snel corrigeren met een aanpassingslaag.
Voorbeeld 5: Donkere kleur/Zacht licht - Donker haar met complexe details
In dit voorbeeld is het verrekenen van het haar wat moeilijker, omdat het heel fijn en gedetailleerd aanwezig is.
Als eerste plaats ik mijn textuur weer boven mijn achtergrondlaag en stel deze in op de mengmodus Donkere kleur.
Bij deze mengmodus worden altijd de donkerste van de betreffende laag en de onderliggende laag weergegeven. Dit is dan ook het tegenovergestelde van de mengmodus Lichtere kleur.
Hier heb ik volgens het HSB-model de volgende beperkingen: - Achtergrond gemiddeld 33 procent - Haar gemiddeld 43 procent
De nieuwe achtergrond heeft een gemiddelde helderheidswaarde van 35-38 procent.
Ik laat het binnenste gedeelte van het model weer zien door de achtergrondlaag te dupliceren, bovenaan in de laaghierarchie te plaatsen en er een laagmasker aan toe te wijzen. In dit laagmasker maskeer ik alle buitenste delen, zodat alleen het gezicht en het lichaam zichtbaar blijven.
Het blijkt dat de fijne haren niet meer worden weergegeven. Deze hadden kennelijk een waarde boven 50 procent grijs.
Dit probleem kan ik oplossen met een extra laag. Ik dupliceer de achtergrondlaag en voeg hetzelfde laagmasker toe als het bestaande laagmasker. Hiervoor klik ik simpelweg met Alt op het laagmasker en sleep het naar de nieuwe laag. Het laagmasker keer ik met Ctrl+I om, zodat alleen de buitenste haren zichtbaar blijven.
De nieuwe laag krijgt de mengmodus Zacht licht. Zacht licht zorgt voor een toename in contrast. Alle gebieden die donkerder zijn, dus lager in waarde dan 50 procent grijs, worden donkerder gemaakt en het contrast wordt verhoogd. Hierdoor krijg ik de fijne haarstructuren terug in beeld.
Ik maak de overgang glad met een zachte ronde penseel aan de randen van het laagmasker.
Als de haren aan de rand te donker lijken, kan ik eenvoudig de dekking van deze laag iets verlagen. Klaar is mijn verrekening.
Voorbeeld 6: Variatie van vullingsmethoden - Donker haar in het buitenlicht
Buitenshoots zijn lastig. Het licht en de schaduwen zijn heel anders dan bij studioshoots. Terwijl verrekeningen bij studioshoots goed werken, zijn ze bij onregelmatige achtergronden in buitenshoots slechts beperkt aanbevelenswaardig.
De moeilijkheid in deze afbeelding ligt niet alleen in de ongelijkmatige achtergrond en de complexe haar details, maar vooral in de lichtreflectie in het haar.
In het laatste voorbeeld laat ik zien hoe ik zo'n taak benader door de berekeningen afzonderlijk uit te voeren voor het hoofdhaar, het licht in het haar en de haardetails - en dit alles in een andere vullingsmethode.
Iemand die dit voorbeeld goed kan begrijpen, zou de techniek van het vrijstellen van haar volledig moeten begrijpen.
Eerst plaats ik weer mijn nieuwe achtergrond boven de bestaande achtergrondlaag. Ik dupliceer de achtergrondlaag en plaats deze bovenaan in het lagenpaneel.
Op de gedupliceerde laag maak ik een selectie van het lichaam tot aan de haarlijn, die nog goed te onderscheiden is van de achtergrond. Hiervoor gebruik ik de Snelselectie-tool.
Zodra de selectie is gemaakt, voeg ik een laagmasker toe aan de laag. De selectie is dan meteen overgebracht naar het laagmasker en de achtergrond van de oorspronkelijke afbeelding wordt grotendeels verborgen. Deze laag vertegenwoordigt het lichaam- en gezichtsbereik, dat origineel in de laagmodus Normaal wordt weergegeven. Ik noem de laag "Lichaam en haar".
Ik dupliceer de laag "Lichaam en haar". Met een witte penseel breid ik de witte zone met al het haar uit in de gedupliceerde laag met het laagmasker geactiveerd. Hiervoor verberg ik eerst de laag met de nieuwe achtergrond. Vervolgens maak ik deze laag weer zichtbaar. De gedupliceerde laag krijgt de naam "Zwart haar".
De laag "Zwart haar" wordt ingesteld op de laagmodus Donkerdere kleur. Het zwarte haar wordt zichtbaar voor de nieuwe achtergrond.
Er worden echter nog niet alle haardetails en lichtreflecties in aanmerking genomen.
De eerste stap om meer haardetails toe te voegen, is het maken van een aanpassingslaag Toonwaardecorrectie als Uitsnijding. Ik verhoog het contrast van het donkere haar door de zwarte puntregelaar 26 stappen naar rechts en de witte puntregelaar 195 stappen naar links te verplaatsen. De gammaregelaar wordt verplaatst naar 0,66 voor een betere verdeling van de middentonen.
Om te voorkomen dat het lichaam wordt beïnvloed door de Toonwaardecorrectie, maskeer ik dit in het laagmasker van de aanpassingslaag. Ook kan ik elementen uit de oorspronkelijke achtergrond die weer in beeld zijn gekomen door de Toonwaardecorrectie maskeren in het laagmasker van de aanpassingslaag.
Nu is het haar duidelijker in beeld, maar de fijne details ontbreken nog steeds.
Ik dupliceer de laag "Zwart haar" en versmal het gebied van het haar in mijn masker verder. Alleen het gebied van wapperende haren in de wind blijft over - waar de fijne haardetails zouden moeten zijn.
De laag wordt ingesteld op de vullingsmethode Zacht licht om de details meer contrast te geven.
Het probleem dat hierbij optreedt, is de toename van het contrast van de achtergrond. Daarom open ik de Opvulopties door dubbel te klikken op de laagminiatuur. Onder Kleurbereik kies ik "Rood", omdat met deze instelling de achtergrond het best kan worden verborgen. Dit moet niet worden gedacht in termen van typische kleuren, maar in termen van de kleurinformatie van de afzonderlijke kanalen.
Hier verplaats ik de witte regelaar naar links naar de waarde 49 om de highlights en middentonen in de afbeelding te verbergen. Met Alt kan ik het rechtergedeelte van de regelaar van het linkerdeel scheiden en zo zorgen voor een zachte overgang. De rechter regelaar wordt verplaatst naar de waarde 164.
Nu zijn de heldere gebieden in de laag verdwenen en zijn de haardetails zichtbaar. Deze laag krijgt de naam "Gedetailleerd haar".
De laatste stap is het toevoegen van lichtreflecties in het haar. Deze zijn tot nu toe niet zichtbaar in de afbeelding, omdat de donkere gebieden zijn weergegeven met verschillende vullingsmethoden. De lichtreflecties zijn licht en daarom niet zichtbaar.
Om die reden dupliceer ik de laag "Gedetailleerd haar" en plaats ik deze helemaal bovenaan in het lagenpaneel. De laag krijgt de modus Lichtere kleur en de naam "Lichtreflecties".
Ik pas het laagmasker zo aan dat alleen de gebieden worden weergegeven waar ook lichtreflecties zouden moeten zijn.
Omdat nu alle heldere beeldelementen zichtbaar zijn, is de lucht uit de originele afbeelding weer te zien, omdat deze ook lichter is dan de lucht van de nieuwe achtergrond. Ik moet de oorspronkelijke lucht verbergen en dit doe ik ook weer met een Kleurklasseselectie. Ik open de Opvulopties en stel het blauwe kleurbereik in. Daar verplaats ik de rechter regelaar naar 51 / 126.
Als er nu nog achtergrondelementen overblijven die er niet thuishoren, moet ik deze verbergen via het laagmasker.
Om precies te zien wat er in de laatste afrekening is gebeurd, is het aan te bevelen om alleen dit ene niveau met de nieuwe achtergrond weer te geven. Dat zijn de lichtreflecties in het haar.
De lichtreflecties met het gedetailleerde haar zien er als volgt uit:
Alle lagen ingeschakeld vormen dan de voltooide afrekening.
Het laatste voorbeeld is weliswaar vrij ingewikkeld, maar toont ook de variatiemogelijkheden en de kwaliteit van lagenberekeningen voor het vrijstellen van haar.
