Om het rooster te maken, heb je allereerst een leeg InDesign-document nodig. Maak daarvoor via Bestand>Nieuw een nieuw document van A4-formaat in liggend formaat aan.
Begin in het nog lege document met het maken van een tabel. Daartoe trek je eerst met het tekstgereedschap een tekstvak van de gewenste grootte. Onder Tabel>Tabel invoegen... kun je dit dan in een tabel omzetten.
In het hier getoonde voorbeeld heeft de tabel 7 kolommen en 13 rijen (+ 1 koptekst). Deze waarden kun je natuurlijk vrij kiezen en het rooster zo aanpassen aan jouw behoeften.
Het gebruik van een titelrij in de tabel is hier niet per se nodig, omdat het rooster niet langer is dan één pagina. Bij tabellen die zich over meerdere pagina's uitstrekken, biedt de functie het voordeel dat elk tabelgedeelte automatisch dezelfde titelrij krijgt (bijv. maandag, dinsdag, ...).
Om de cellen in de hoogte aan te passen, kun je met het geselecteerde tekstgereedschap naar het onderste einde van de tabel gaan, totdat in plaats van de muisaanwijzer een kleine dubbele pijl verschijnt. Met ingedrukte Shift- en linkermuisknop kun je de cellen nu naar beneden of naar boven slepen. De Shift-Toets zorgt ervoor dat de cellen zich proportioneel tot elkaar gedragen en alle kolommen tegelijkertijd in grootte worden gewijzigd.
Je kunt nu al ongeformatteerde tekst zoals weekdagen en tijd in de kopregel invoeren.
Nu is het tijd om de tekst in de kopregel te formatteren. Gebruik hiervoor het best alineastijlen. Je zou de hele tekst natuurlijk met de hand kunnen formatteren, maar de alineastijlen bieden het cruciale voordeel dat alle wijzigingen in de opmaak automatisch worden toegepast op alle tekstgedeelten die zijn voorzien van de juiste alineastijl.
Om een nieuwe alineastijl te maken, klik je in het alineastijlpaneel op de Nieuw-knop.
Met een dubbelklik op de nieuw gemaakte alineastijl open je de alineastijlopties. Om de alineastijl later makkelijker te herkennen, geef je hem het best een naam.
In het tabblad Basis tekstopmaak kun je lettertype, lettergrootte en dergelijke instellen. Zorg ervoor dat het selectievakje Voorbeeld (links onderaan) is geactiveerd en er een cel met de te formatteren tekst is geselecteerd, zodat je in realtime kunt zien hoe de wijzigingen van invloed zijn.
Ik heb het lettertype Bree Serif met een lettergrootte van 16pt gebruikt.
Natuurlijk kun je elk lettertype gebruiken dat je leuk vindt. Als je op zoek bent naar meer lettertypes, is de website dafont.com een goede tip.
In het tabblad Inspringingen en afstanden zet je de uitlijning op Gecentreerd, om de tekst horizontaal te centreren.
Markeer nu alle cellen die de alineastijl moeten krijgen (in dit geval de kopregel en de eerste kolom) en klik op de alineastijl om deze toe te passen. Om een hele regel te markeren, beweeg je met het geselecteerde tekstgereedschap naar de rand van de desbetreffende regel, totdat in plaats van de muisaanwijzer een pijl naar de regel toe verschijnt. Met een simpele klik markeer je nu de hele regel.
Om de tekst ook verticaal te centreren, klik je in de optiebalk van het tekstgereedschap op de gemarkeerde Centreren-knop.
Nadat het rooster nu in zijn basisvormen beschikbaar is en de tekst zijn basale opmaak heeft gekregen, komt er eindelijk kleur in het spel.
Eerst is het zaak om de afzonderlijke regels afwisselend licht- en donkerblauw te kleuren. Maak daarvoor eerst een nieuwe kleurentabel aan met een donkerblauwe kleur. (Je kunt natuurlijk ook andere kleuren gebruiken).
Voorbeeld: C=100, M=42, Y=0, K=34;
Klik vervolgens dubbel op de tabel om terug te keren naar de tabelbewerking, open het menu Tabel>Tabelopties>Tabel instellen... en ga naar het tabblad Vlakken.
Zet nu de optie Afwisselend patroon op Na elke rij en kies voor beide varianten jouw donkerblauwe kleur. De helderheid kun je regelen met de optie Kleurtoon (bijv. 40% voor donkerblauw en 10% voor lichtblauw).
Navigeer nu naar het tabblad Tabel instellen en stel de kleur van de tabelrand ook in op Donkerblauw. Indien gewenst, kun je ook de dikte van de contour variëren.
In de tabbladen Rijcontour en Kolomcontour heb je de mogelijkheid om afwisselende rij- en kolomcontouren in te stellen en hun kleur, type, dikte en nog veel meer te variëren. In dit voorbeeld zal ik echter geen gebruik maken van deze functies.
Als volgende stap is het tijd om de kopregel en de eerste kolom in te kleuren. Maak een kleurveld aan met een licht Oranje-Bruine tint.
Voorbeeld: C=2, M=48, Y=70, K=0
Markeer nu de kopregel en kleur deze in door te klikken op het oranje-bruine kleurveld, en herhaal hetzelfde voor de eerste kolom. Let er daarbij met name op dat het om het vlak en niet de contour gaat.
InDesign past standaard de afwisseling van donker- en lichtblauw toe en past deze toe op het oranje. Als je dit effect wilt verwijderen, markeer dan eenvoudigweg de eerste kolom en klik opnieuw op het oranje kleurveld. De kolom zou nu, net als de kopregel, volledig in dezelfde oranje kleur moeten zijn gekleurd.
Als je de contouren nog niet blauw hebt gemaakt, kun je dit doen door de volledige tabel te markeren en met de geselecteerde contour te klikken op het blauwe kleurveld.
Het kan voorkomen dat niet alle contouren blauw worden ingekleurd. Als dat het geval is, betekent dat dat niet alle contouren actief zijn. Je kunt dit controleren door de tabel opnieuw te markeren en in de Optiebalk naar het in de screenshot gemarkeerde symbool te kijken:
Een grijze lijn betekent dat de betreffende contouren niet zijn geselecteerd en dus niet worden beïnvloed door veranderingen in de contouren.
Een blauwe lijn betekent dat de betreffende contouren zijn geselecteerd en dus worden beïnvloed door veranderingen in de contouren. In de screenshot zijn de contouren tussen de afzonderlijke kolommen niet geselecteerd. Het "probleem" kan worden opgelost door eenvoudigweg te klikken op de grijze lijn.
Een zeer handige functie is dat InDesign tabellen intelligent uitbreidt. Wanneer je een nieuwe regel toevoegt, wordt de afwisseling tussen donkere en lichte blauwe regels automatisch voortgezet.
Om de tabel wat meer pit te geven, zou je een Schaduweffect kunnen toevoegen via Object>Effecten>Schaduw en gloed. Om ervoor te zorgen dat dit effect niet te opvallend is, maar subtiel op de achtergrond blijft, moet je deDekking op ongeveer 30% en de Verplaatsing op ongeveer 1 mm instellen.
Nu gaan we over naar de titel. Natuurlijk zou je gewoon "Rooster" over de tabel kunnen schrijven, maar dat ziet er nogal saai uit. Een veel elegantere oplossing zou zijn om een banner boven het rooster te plaatsen.
Begin met het trekken van een Rechthoek boven de tabel. Het moet iets buiten de rand van de tabel steken, zodat we de banner later wat driedimensionaler kunnen maken.
De banner moet natuurlijk een beetje opvallen ten opzichte van de kopregel en moet daarom een wat donkerdere kleur krijgen. Je kunt het beste de oranje-bruine kleur als basis gebruiken. Kopieer eerst het oranje-bruine kleurveld, zodat je het niet overschrijft. Dit doe je het gemakkelijkst door het betreffende kleurveld in het Kleurenpaneel naar het Nieuw-symbool te slepen.
Open nu de kopie van het kleurveld, hernoem het en maak de kleur iets donkerder door een beetje Zwart toe te voegen.
Voorbeeld: C=2, M=48, Y=70, K=36
Een eentonige banner zou natuurlijk ook saai zijn. Herhaal daarom het proces met het nieuw aangemaakte kleurveld om een tweede, nog donkerder Bruin te verkrijgen.
Voorbeeld: C=2,M=48, Y=70, K=54
Nu hebben we een verloop nodig tussen de twee kleuren. Maak hiervoor een nieuw verloopveld door in het menu met de geavanceerde opties van hetKleurenpaneel de functie Nieuw Verloopveld… te selecteren.
Stel in het verschijnende venster de Stijl van het verloop in op Lineair en de Regelkleur op Kleurenpaneel. Selecteer vervolgens als verloopkleuren de twee eerder aangemaakte bruintinten.
Dupliceer nu de "verfemmers" in de verloopbalk door net naast de respectievelijke "emmer" te klikken, en schuif de duplicaten ongeveer in het midden dichter naar elkaar toe. Hierdoor ontstaat een iets scherpere rand, wat de banner later een lichte 3D-uitstraling geeft.
Kleur het rechthoek boven de tabel nu in met een verloop. Let er daarbij op dat het gebied en niet de contour geactiveerd is. Gebruik het verloopgereedschap om de richting van de verloop te bepalen.
Om een exact horizontale rand te krijgen, kun je de Shift-toets ingedrukt houden terwijl je het verloopgereedschap gebruikt. De Shift-toets zorgt ervoor dat het gereedschap in stappen van 45° vastklikt (45°, 90°, 135°, 180°, …).
In de volgende stap is het de bedoeling om de banner eruit te laten zien alsof hij aan beide uiteinden omgevouwen is. Maak allereerst met het polygoongereedschap een driehoek en deactiveer de contour.
Je kunt het aantal zijden voor het polygoongereedschap (standaard 6) aanpassen door dubbel op het gereedschap te klikken en in het verschijnende venster de desbetreffende waarde (3) in te voeren.
Deactiveer nu de contour van de driehoek en schaal en draai deze zodanig dat deze net als in de screenshot tegen de tabel ligt.
Wissel naar het directselectiegereedschap, selecteer het buitenste hoekpunt van de driehoek en trek het naar de onderste hoek van de banner, zodat de driehoek naadloos aansluit op rechthoek en tabel.
Om aan te geven dat de driehoek in de schaduw van de banner ligt, dien je je donkerbruine kleurvlak te kopiëren, de kleur iets donkerder te maken en toe te passen op de driehoek.
Kopieer de driehoek, spiegel hem horizontaal (Object>Transformeren>Horizontaal spiegelen) en verplaats de kopie naar de tegenovergestelde zijde van de tabel.
Indien de driehoek, zoals in de screenshot, niet perfect past, verleng dan het rechthoek met het ontbrekende stuk.
Indien de hoek te steil of te vlak lijkt, kun je deze op elk moment aanpassen door het onderste punt van de driehoek omhoog of omlaag te schuiven met het directselectiegereedschap.
De banner is nu in zijn basisvorm klaar: nu ontbreekt alleen nog de tekst.
Als je met het tekstgereedschap een eenvoudige klik op de rechthoek uitvoert, wordt deze automatisch omgezet in een tekstveld. Schrijf je titel (bijv. "Rooster") in het tekstveld en formateer de tekst bijvoorbeeld met het lettertype Bree Serif, 50pt en Gecentreerd.
Om te voorkomen dat de tekst aan de bovenrand van het tekstveld plakt, kun je in de tekstkaderopties (Object>Tekstkaderopties) de afstand tot de bovenrand definiëren. 2-3 mm zouden voldoende moeten zijn om de tekst verticaal te centreren.
Met de gemarkeerde knop in de screenshot kun je de tekst in hoofdletters weergeven. Om de tekst beter bij de banner te laten passen, kun je deze in een vergelijkbare kleur inkleuren. In dit geval zou een donkerbruine tint geschikt zijn. Let er echter op dat de tekst niet versmelt met de banner.
Onder Object>Effecten>>Schaduw kun je de tekst nog een schaduw geven, zodat deze zich een beetje onderscheidt van de banner. Je moet er echter absoluut op letten dat je de optie Instellingen voor: (linksboven) op Tekst zet, anders wordt de schaduw toegepast op het rechthoek.
De standaardwaarden zijn een beetje te extreem. Hier heb ik een witte schaduw gebruikt in de modus Normaal met een Dekking van 80%, een Verschuiving van 0,25 mm en een Vervaging van 0,1 mm. Deze waarden zijn natuurlijk variabel.
Nadat het rooster nu grotendeels klaar is, gaan we nu verder met de achtergrond. Voeg een grote rechthoek toe en vul deze met een radiaal verloop. Je krijgt een erg mooi effect als je een verloop van donkerblauw naar een nog donkerdere blauwtint gebruikt.
Met Object>>Organiseren>>Naar achtergrond (Ctrl+Shift+O) kun je het rechthoek naar de achtergrond verplaatsen. In principe is het rooster nu klaar: nu volgt de finetuning.
Indien je het rooster alleen als lege afdruklay-out wilt gebruiken, is de volgende stap niet zinvol. Indien je het echter direct op de computer wilt invullen, zou het nuttig zijn om een alineaopmaak voor de tabel aan te maken.
Zo zou bijvoorbeeld het lettertype Futura LT in Vet met 14pt in witte kleur een geschikte variant zijn.
Als volgende stap is het de bedoeling om de achtergrond van de tafel een beetje doorschijnend te maken. Natuurlijk zou je gewoon de dekking van de tabel kunnen verminderen, maar dan zou ook de tekst in de tabel transparant worden en dus moeilijker leesbaar.
Om dit te omzeilen, is er een eenvoudige truc: Dupliceer de tabel en schakel bij de eerste tabel de vulling uit op de plekken waar de achtergrond moet doorschijnen. Markeer de desbetreffende gebieden en klik op het symbool dat gemarkeerd staat in de schermafbeelding. Zorg ervoor dat het veld geactiveerd is!
Plaats nu de tweede tabel op dezelfde plek onder de eerste. Als je nu de dekking van de achterste tabel vermindert, zullen de desbetreffende gebieden transparant worden. Zolang je de tekst in de voorste tabel zonder vulling invult, behoudt de tekst zijn volle dekking.
Door het gebruik van kleur- en verloopvelden kun je snel en efficiënt de kleuren van het lesrooster veranderen door simpelweg de kleurvelden te bewerken. InDesign zal dan de nieuwe kleurwaarde toepassen op alle gebieden waar het kleurveld is toegepast.
Ook in de banner zijn er verschillende manieren om effecten toe te voegen. Een optie is om de banner te voorzien van fijne, diagonale strepen en zo een speciale uitstraling te creëren:
Maak eerst een nieuwe pagina aan (Indeling>Pagina's>Pagina toevoegen) en voeg een diagonale streep toe.
Kopieer nu de streep met de functie Bewerken>Dupliceren en verschoven plakken… ongeveer 200 keer met een verschuiving van 1 mm. Bevestig met OK en groepeer de strepen met Ctrl+G.
Selecteer nu de groep, kopieer deze en ga terug naar het lesrooster. Voeg een leeg, gelijkvormig rechthoek in met de banner en vul deze met de strepen door de functie Bewerken>In selectie plakken, te gebruiken.
Verminder de dekking van het rechthoek tot ongeveer 25%, om de lijnen transparant te laten lijken.
Omdat de banner eerder was geconverteerd naar een tekstveld en de kop direct daarin was ingevoerd, kun je de lijnen in deze staat niet tussen tekst en banner plaatsen, maar alleen ervoor.
Om de tekst voor de lijnen te plaatsen en dus vrijgesteld te worden van het effect, moet je deze uit de banner kopiëren en in een nieuw tekstveld plakken. Dit kun je vervolgens eenvoudig vooraan plaatsen.
In sommige gevallen kan bij deze methode bij het kopiëren de slagschaduw verloren gaan en opnieuw moeten worden aangemaakt.
Als alternatief kun je ook gewoon de banner kopiëren, de vulling in de kopie deactiveren en deze gelijkmatig boven op de originele banner plaatsen. Hierbij zouden alle effecten behouden moeten blijven.
