Deel 12: Controle van de geleiding tijdens een lange belichting
Zwakke hemellichamen aan de nachtelijke hemel vereisen een lange belichtingstijd. Zelfs als in het tijdperk van de digitale fotografie in plaats van één zeer lange belichting meerdere kortere belichte opnames worden gemaakt, die vervolgens worden bij elkaar worden opgeteld door beeldverwerkingssoftware, is de automatische geleiding van een astronomische montering bij het gebruik van lange brandpuntsafstanden niet nauwkeurig genoeg om betrouwbaar scherpe foto's te produceren.
Tijdens de belichtingen is het dan nodig om de beweging van de montering te controleren en - indien nodig - corrigerend in te grijpen. Dit proces wordt geleiding controle genoemd, of in het Duits "Guiding", de activiteit als "sturen". Als een speciale camera dit proces overneemt, wordt deze een geleidingscamera, of "autoguider" genoemd. Een geleiding controle is nodig wanneer, ondanks de motorische geleiding van de montering binnen de gewenste belichtingstijd, de sterren niet exact puntvormig, maar licht streperig worden afgebeeld.
De oorzaken van deze onnauwkeurigheid kunnen divers zijn:
• De mechanische constructie van de montering voldoet niet aan de eisen.
• De montering is niet goed genoeg uitgelijnd (zie Deel 9 van de tutorialreeks "Astro- en hemelfotografie" (Behandeling van een astronomische montering).
• De snelheid van de motorische geleiding komt niet exact overeen met de snelheid van de schijnbare hemelrotatie.
• De prismeffecten van de aardatmosfeer (atmosferische refractie) zorgen ervoor dat de sterren niet honderd procent op de plaats staan waar ze zouden moeten staan.
• Bewegingen in het systeem, zoals de lichte kanteling van de oculairhouder tijdens de belichting.
• De periodieke wormfout die elke aandrijfworm ten opzichte van de aangedreven tandkrans tijdens een omwenteling produceert.
• Onregelmatigheid van de tandkrans die door de worm wordt aangedreven.
Terwijl vele punten door zorgvuldige opbouw zelf beïnvloed kunnen worden, blijven op zijn minst de twee laatstgenoemde punten problematisch. Elke mechanica, zelfs de beste en duurste, zal minimale afwijkingen van de ideale toestand hebben, wat vroeg of laat invloed zal hebben op lang belichte foto's. Een eenvoudige berekening laat zien welke geleidingsnauwkeurigheid theoretisch moet worden bereikt.
Lat ons als voorbeeld een telescoop nemen met een brandpuntsafstand van 1500 mm, waarop een digitale spiegelreflexcamera is aangesloten. Laten we de pixelformaat van de sensor aannemen als 5,7 micron, wat overeenkomt met 5,7 duizendste millimeter, een waarde die bijvoorbeeld van toepassing is op de Canon EOS 400D of EOS 1000D. Laten we verder aannemen dat de luchtfluctuatie de positie van een ster over een gebied van vier boogseconden verplaatst, wat overeenkomt met goede tot gemiddelde omstandigheden in Duitsland.
Dit betekent dat tijdens de belichting de luchtbeweging een ster een vlekje met een diameter van vier boogseconden laat vormen. Scherper kunnen we de sterren hoe dan ook niet afbeelden.
Nu moeten we berekenen onder welke hoek een pixel van de opnamesensor staat. Dit wordt gedaan met de volgende formule.
Formule voor het berekenen van een beeldhoek Alpha. "L" is in dit geval de lengte van de pixel en "f" is de brandpuntsafstand. Beide waarden moeten in dezelfde eenheid (hier meter) worden gegeven.
De schaalverdeling is dus 0,8 boogseconden per pixel. Het sterrenvlekje zal dus een diameter van 5 pixels (komt overeen met 4 boogseconden) op de sensor hebben. Laten we nu de tolerantie vaststellen die we acceptabel vinden voordat we van een licht streperige sterrenafbeelding spreken. Ik stel voor dat een afwijking van 20 procent nog steeds acceptabel moet zijn. Alles wat meer dan deze 20% is, moet als onscherpte worden beschouwd. Deze tolerantie is een vrij royale concessie.
Links een perfecte sterrenafbeelding bij optimale geleiding. Rechts een ster die licht vervormd is en waarvan de lange as de korte met 20 procent overschrijdt.
Bij een sterrenafbeelding met een diameter van vijf pixels stemt 20 procent precies overeen met een pixel tolerantie. Dit betekent dat de geleiding tijdens de belichting slechts 0,8 boogseconden van de ideale positie mag afwijken. 0,8 boogseconden is 2,2 tienduizendste graad (ter vergelijking: de volle maan heeft ongeveer een schijnbare diameter van 0,5 graad!). Deze berekening kan het uitdagende karakter van de geleiding met lange brandpuntsafstanden verduidelijken en het belang van geleidingscontrole benadrukken.
Geleidingscontrole in de praktijk
Zoals eerder aangegeven, zijn er twee fundamentele methoden van geleidingscontrole, de manuele en de automatische met behulp van een autoguider.
1. Manuele geleidingscontrole
Tijdens de manuele geleidingscontrole wordt een kruisdraadoculair gebruikt, waarin een ster in het midden wordt gepositioneerd. Gedurende de gehele belichtingstijd houdt de waarnemer de "richtster" in de gaten en zorgt ervoor dat deze niet uit het midden van het kruisdradenkruis afdwaalt. Als er een afwijking wordt geconstateerd, wordt de ster onmiddellijk weer naar de juiste positie gebracht door de richtingsknoppen op de montuurbediening te bedienen.
Tijdens de manuele geleidingscontrole controleert de fotograaf de beweging van de montering terwijl een ster in het kruisdraadoculair wordt waargenomen, terwijl de camera de belichting uitvoert. Door de handregelkast van de montage kan corrigerend worden opgetreden.
Als de hoofdtelescoop als opnamelens wordt gebruikt, moet een tweede telescoop worden ingezet voor de geleidingscontrole, die een "richttelescoop" of kortweg "guider" wordt genoemd. De guider wordt samen met de hoofdtelescoop op dezelfde montering geplaatst en min of meer parallel daaraan uitgelijnd. Absolute paralleliteit is niet nodig. Integendeel: velen gidsen zijn bevestigd in zogenaamde gidsklemmen op de hoofdtelescoop die de guider in twee klemmen met elk drie handbouten vastklemmen. Door de handbouten te verstellen kan de guider binnen bepaalde grenzen worden bewogen ten opzichte van de hoofdbuis. Het doel van deze opstelling is om altijd een heldere richtster te vinden, want niet elk motief aan de hemel bevat een heldere ster in het beeldveld.
Een paar gidsklemmen (rode pijlen), vastgeschroefd op de hoofdtelescoop, laten de guider bewegingsvrijheid om deze te kunnen richten op een helderdere richtster. Elke klem heeft drie handbouten, die de guider in alle posities stevig vastklemt. Als een van de handbouten wordt losgemaakt, moet een andere worden aangedraaid om de klemming te garanderen.
Voor de handmatige volgcontrole heeft u de volgende dingen nodig:
• a) Zoeker
De kwaliteit van de afbeelding is niet erg belangrijk, dus zelfs een goedkoop kijkersysteem kan dienen als zoeker. Belangrijk is dat de brandpuntsafstand niet te kort is. Idealiter zou de brandpuntsafstand tweemaal de brandpuntsafstand van de opname moeten zijn. Door het gebruik van een Barlow-lens (een lenssysteem vergelijkbaar met een teleconverter) kan de effectieve brandpuntsafstand van de zoeker worden verlengd. De oculairhouder van de zoeker moet stabiel zijn en niet wiebelen, omdat anders de vereiste volgnauwkeurigheid niet haalbaar is.
• b) Kruisdraadoptiek
Eenvoudige modellen hebben twee draden onder een hoek van 90 graden; voor de volgcontrole zijn met name exemplaren met dubbel kruisdraad handig, waarbij de gidsster in zijn centrale positie niet achter de draden verdwijnt. Zorg er in ieder geval voor dat het verlicht kan worden. Dit betekent dat het kruisdraadoptiek verlicht wordt door een rode LED die gevoed wordt door batterijen, zodat het zelfs tegen een donkere nachthemel nog zichtbaar is. Meestal is de verlichtingsinrichting dimbaar.
Met een eenvoudig kruisdraadoptiek (links) bedekt het kruis de gidsster. Een oculair met dubbel kruisdraad (rechts) vermijdt deze situatie.
Een kruisdraadoptiek met dimbare verlichtingsinrichting (rode pijl). Knoopcelbatterijen in het binnenste voorzien een rode LED van de benodigde spanning:
• c) Bevestigingsmogelijkheid voor de zoeker
De zoeker moet zo stabiel mogelijk op de hoofdtelescoop worden bevestigd. Torsies tijdens de belichtingstijd zouden de volgcontrole zinloos maken. Een elegante oplossing zijn de eerder genoemde zoekerbeugels. Werkwijze: Eerst wordt de hoofdtelescoop met de aangesloten camera op het hemelobject gericht. Indien nodig wordt door het draaien van de camera in de oculairhouder de gewenste beelduitsnede geoptimaliseerd. Nu worden alle benodigde instellingen aan de camera aangepast. Dan wordt de scherpstelling uitgevoerd, waarvoor indien nodig moet worden gericht op een heldere ster niet ver van de gekozen hemeluitsnede.
Nadat de focus is ingesteld, wordt de beelduitsnede nogmaals gecontroleerd, wat wordt vergemakkelijkt bij lichtzwakke objecten door een testopname met misschien een belichtingstijd van een minuut, waarbij het volgen van de gidsster wordt verwaarloosd. Pas dan wordt de zoeker met de kruisdraadoptiek in zijn zoekerbeugels bewogen totdat een voldoende heldere ster in het midden van het kruis staat. Nu wordt de kruisdraadoptiek in zijn huls gedraaid totdat de beide draden precies overeenkomen met de bewegingsrichting van de beide montageassen (uur- en declinatieas). De draaisnelheid van de motoren op de bediening wordt ongeveer op 16-voudige snelheid gezet en de montage wordt rond de uurhoek heen en weer bewogen. Het oculair moet zo worden gedraaid dat de gidsster langs een draad in de kruisdraadoptiek beweegt.
Blik door een kruisdraadoptiek met gidsster (links). De bewegingsrichting van de montagemontageassen wordt aangegeven door lichtblauwe pijlen. Door het draaien van het oculair in de oculairhouder wordt bereikt dat de bewegingsrichting overeenkomt met het kruis (rechts).
Vervolgens wordt de gidsster door de motoren van de montage naar het midden van het kruis gebracht en wordt de motorsnelheid weer verlaagd, bij voorkeur tot eenvoudige (1x) of halve (0,5x) sterrensnelheid. Vervolgens moet u precies onthouden welke toetsen op de bediening ingedrukt moeten worden om de ster naar links, rechts, omhoog en omlaag te laten bewegen, om een eventuele sterdrift vanuit het midden van het kruis onmiddellijk en gericht te compenseren. Na een korte oefenperiode zou deze toestand bereikt moeten zijn. Dan is het zover: De belichting wordt gestart. Na het openen van de cameradiafragma moet de gidsster constant in de gaten worden gehouden.
Als hij zich van het midden van het kruis verwijdert, drukt u onmiddellijk op de juiste knop van de bediening om hem terug te brengen naar het midden. Bij montages met goede volgeigenschappen kan het zijn dat corrigerende bewegingen zelden nodig zijn, bij montages met relatief onnauwkeurige aandrijving zijn mogelijk correcties nodig met tussenpozen van slechts enkele seconden. Dan verandert de manuele volgcontrole in arbeid die gedurende een langere periode een hoge mate van concentratie vereist.
De vier beslissende knoppen op de bediening van de montage voor de handmatige volgcontrole. Hiermee kan de ster in elke richting in het oculair worden bewogen om geconstateerde afwijkingen van de gidsster te compenseren.
Door de hoge vergroting van het kruisdraadoptiek en de lange brandpuntsafstand van de zoeker worden zelfs de kleinste afwijkingen van de ideale toestand zichtbaar voordat deze leiden tot een lijnvormige sterafbeelding bij de opname. Met andere woorden, niet elke kleine afwijking van de gidsster van zijn centrale positie in het midden van het kruis bederft onmiddellijk de foto. Toch is het natuurlijk verstandig om een waargenomen onnauwkeurigheid onmiddellijk aan te pakken met passende correctiebewegingen. Pas na het einde van de belichting mag ook de volgcontrole worden beëindigd.
Als er meerdere opnamen moeten worden gemaakt, kan tussen de belichtingen telkens een korte pauze worden ingelast om de ogen te ontspannen. Met wat oefening en ervaring zal het mogelijk zijn om door middel van handmatige volgcontrole lange belichtingstijden te realiseren terwijl de camera is aangesloten op een telescoop met lange brandpuntsafstand. De praktisch onvermijdelijke speling in de montage tijdens de motorische volging wordt gecompenseerd door de techniek van de handmatige volgcontrole, zodat idealiter de sterren op de foto's exact puntvormig worden afgebeeld. De maximale zinvolle belichtingstijd bij het gebruik van digitale spiegelreflexcamera's is ongeveer 15 tot 20 minuten, afhankelijk van het cameramodel. De handmatige volgcontrole gedurende deze tijd kan een vermoeiende aangelegenheid zijn. Let daarom op een comfortabele kijkhoek in het kruisdraadoptiek en een aangename kijkhoogte, indien mogelijk. Voor veel hemelobjecten is één enkele opname met de genoemde maximale belichtingstijd niet voldoende. Dan moeten meerdere foto's worden gemaakt die later worden samengevoegd (zie Aflevering Nummer 16 van de serie "Astro- en hemelfotografie": "Het elektronische beeldruis onder controle krijgen").
Tip: De gespecialiseerde handel biedt zogenaamde Off-Axis-Guiders aan ter vervanging van een soeker. Deze apparaten worden tussen de telescoop en de camera geplaatst en bevatten een kleine spiegel die het licht van een ster ver weg van de optische as, buiten het gezichtsveld van de camera, met 90 graden afbuigt. Hierdoor is het theoretisch mogelijk om de hoofdtelescoop tijdens de belichting ook als zoeker te gebruiken. Helaas is de beeldkwaliteit van de meeste telescoop ver van de as echter behoorlijk slecht, zodat er geen scherp beeld van een gidsster te zien is. Bovendien is de zoektocht naar een gidsster met een Off-Axis-Guider een moeizame odyssee en eindigt meestal met ongewild wijzigen van de gekozen beelduitsnede om überhaupt een gidsster te vinden. Zelfs dan is de kijkpositie vaak oncomfortabel, soms alleen te realiseren door te verrekken. In een dergelijke lichaamshouding wordt handmatige volgcontrole een pijnlijke ervaring.
Daarom raad ik het kopen en gebruiken van een Off-Axis-Guider af.
2. Automatische volgcontrole
Nauwkeurig bekeken is handmatige volgcontrole een nogal vervelend karwei. Al snel groeit het besef dat deze activiteit toch geautomatiseerd zou moeten kunnen worden met technische instrumenten. Het goede nieuws is: het werkt, namelijk met speciale digitale camera's die worden aangeduid als "Autoguider". Het slechte nieuws: kant-en-klare oplossingen bestaan niet op het gebied van volgcontrole, dat wil zeggen dat simpelweg aansluiten en aansluiten niet voldoende is om een Autoguider te laten doen wat er van verwacht wordt.
Bij volgcontrole wordt het kruisdraadoculair van de richtkijker vervangen door een volgkamera (Autoguider).
Er moet rekening worden gehouden met een beginfase waarin nog geen astrofoto's worden gemaakt, maar waarin de Autoguider samen met de gebruikte montering op gang moet worden gebracht. Zonder ervaring kan hier best enige tijd of zelfs nachten voor worden uitgetrokken! Technisch gezien werkt volgcontrole als volgt: Er wordt gebruik gemaakt van een speciale digitale camera of een video- of webcam als Autoguider. De sensor van deze camera's is doorgaans erg klein, met een laag aantal pixels. Op de sensor van de Autoguider wordt een ster geprojecteerd, wiens positie door software wordt bepaald. In korte intervallen wordt de sensor van de Autoguider uitgelezen en wordt de positie van de ster opnieuw gemeten.
Als de leidster afwijkt van haar oorspronkelijke positie, is de software in staat om door de aansturing van de montagemotoren een tegengestelde beweging uit te voeren en de ster zo terug te brengen naar haar beoogde positie. Hiervoor is het noodzakelijk om de Autoguider of de besturingscomputer met de montagebesturing te verbinden met een kabel. De montagebesturing zelf moet een Autoguider-interface hebben, dus een aansluitmogelijkheid.
Voorbeeld van bekabeling (schematisch). De DSLR is verbonden met een USB-kabel (donkerrood, 2) met de pc. De Autoguider gebruikt voor beeldoverdracht een andere USB-interface van de computer (blauw, 3). Om de besturingssoftware van de guiders correctiebewegingen van de montage te laten uitvoeren, is een andere kabel (rood, 1) nodig, in dit geval een seriële verbinding (COM1). Omdat moderne laptops vaak geen seriële interface meer hebben, is alleen een USB-seriële adapter nog bruikbaar. Afhankelijk van de gebruikte montering en de gebruikte Autoguider kan de bekabeling afwijken van dit schema.
Wat in theorie vrij triviaal klinkt, blijkt in de praktijk een behoorlijk uitdagende taak te zijn. Het begint al met het feit dat Autoguider-interfaces niet gestandaardiseerd zijn en er eerst moet worden gecontroleerd of er een geschikte kabel beschikbaar is. Ook de pin-toewijzing is niet vastgelegd, een bijna-standaard is de compatibiliteit met de Autoguider "SBIG ST-4", aangeduid bijvoorbeeld als "ST-4-compatibele Autoguider-interface".
Autoguider-interface van een montagebesturingseenheid (rechts) met passende Autoguider-kabel (links).
Deze besturingseenheid (links) heeft een volledig andere stekker voor de Autoguider-aansluiting en heeft daarom ook een andere kabel nodig (rechts):
"Stand-Alone-Autoguiders", dus apparaten die geen computer nodig hebben, zijn nauwelijks meer verkrijgbaar in de handel. Meestal kan het systeem alleen worden bediend met een computer (voor buitengebruik een laptop). De ingebruikname omvat dan de volgende stappen:
a) Zoek de leidster in de richtkijker en breng haar met behulp van een kruisdraadoculair naar het midden van het gezichtsveld.
b) Plaats de Autoguider in plaats van het kruisdraadoculair.
Hier wordt de “Lunar-Planetary-Imager” van Meade gebruikt als Autoguider. Voor verlenging van de brandpuntsafstand van de richtkijker wordt een Barlow-lens met vijfvoudige verlengingsfactor gebruikt.
c) Focussen van de leidster via de Autoguider-software op de laptop.
d) Kies een lage motorsnelheid op de besturing van de montage (bijv. 1x de snelheid van een ster).
e) Plaats de leidster ongeveer in het midden van het beeldveld.
f) Start een "kalibratieroutine" van de regelsoftware, die de motoren van de montage nu in alle richtingen beweegt, de bewegingsrichting van de leidster bepaalt en zo "leert" hoe de montage moet worden aangestuurd om de leidster in de gewenste richting te brengen.
Schermweergave van de software "MaxIm DSLR" (http://www.cyanogen.com) tijdens de kalibratieroutine. Voor de start bevond de ster zich op de positie die wordt aangegeven door de linker, groene pijl. Tijdens de kalibratie bewegen de twee assen van de montage zich motorisch achtereenvolgens in één richting (blauwe pijlen) en weer terug. Daarna bevindt de ster zich weer min of meer op haar oorspronkelijke locatie (rechter, groene pijl). Dat hij niet exact op de oorspronkelijke plaats terugkomt, ligt aan het spelingsgebrek van de tandwielen (mechanische speling). Na de kalibratie "weet" de software welke bewegingen ze moet maken om de leidster in de gewenste richting te brengen.
g) Start de volgfunctie: Als alle stappen correct zijn uitgevoerd, maakt de Autoguider in snel tempo opnames achter elkaar, afhankelijk van de gekozen belichtingstijd. De optimale belichtingstijd ligt tussen twee en vijf seconden en is voornamelijk afhankelijk van de helderheid van de leidster.
Ze mag niet overbelicht worden om te voorkomen dat de sensor van de Autoguider op de plek van de leidster in saturatie raakt. Aan de andere kant moet ze wel duidelijk genoeg worden afgebeeld zodat de software haar exacte positie kan bepalen.
Een te korte belichtingstijd brengt het risico met zich mee dat de leidster door luchtonrust uit haar positie wordt gebracht en de Guider probeert deze "trillende beweging" te volgen. Een te lange belichtingstijd ontneemt de Guider de kans om snel genoeg te reageren op een plotselinge onnauwkeurigheid in de montage.
Na elke belichting bepaalt de software met subpixelnauwkeurigheid de positie van de leidster en kan zo reageren op de kleinste afwijkingen van de beoogde positie. Daarom is een richtkijker met kortere brandpuntsafstand voldoende bij volgcontrole. Als de richtkijker de helft van de brandpuntsafstand van de hoofdtelescoop heeft, is dat voldoende bij een optimale werking van de Autoguider.
Als de software een drift van de leidster constateert, compenseert ze dit door de aandrijfmotoren van de montage in tegenovergestelde richting aan te sturen en zo de onnauwkeurigheid van de volgfunctie te compenseren. Na het starten van de volgfunctie moet het systeem ongeveer een minuut de tijd krijgen om een stabiele toestand te bereiken.
Daarbij let men op het scherm dat de afwijkingen van de geleidester weergeeft, hetzij als een reeks cijfers of grafisch. Indien de afwijkingen binnen de verwachte grenzen liggen, kunnen belichtingen worden gestart.
Beeldschermweergave van de software MaxIm tijdens het guiden. Rechtsboven wordt een actuele afbeelding van de opgenomen geleidester met kruisdraad weergegeven. Onderaan toont een grafiek de vastgestelde afwijkingen van de geleidester van zijn beoogde positie in beide assen.
Helaas is het binnen de context van een tutorial niet mogelijk een nog nauwkeurigere stapsgewijze handleiding te geven, omdat de werkwijze in detail soms aanzienlijk kan verschillen afhankelijk van de gebruikte autoguidercamera. Daarom dient verwezen te worden naar de handleiding van de desbetreffende cameramodellen.
Niettemin zijn hier enkele algemene tips voor succesvol autoguiden:
a) Veel autoguiders werken slechts of op zijn minst beter wanneer ze worden geplaatst zodat de bewegingsrichting van de monteringsassen overeenkomt met de pixelrijen en -kolommen.
b) Het punt van kalibratie, vermeld in de bovenstaande lijst onder f), moet herhaald worden zodra de telescoop naar een andere regio aan de hemel wordt gericht.
c) In veel gevallen moet binnen de software worden ingesteld hoeveel seconden de autoguider tijdens de kalibratielus de assen moet verplaatsen voordat de positie van de geleidester opnieuw wordt bepaald. Deze tijdsduur moet zodanig worden gekozen dat de ster enerzijds het sensorgebied niet verlaat, maar anderzijds wel een aanzienlijke verandering van positie ondergaat, zodat de software de richting duidelijk kan bepalen en een eventuele speling in de montage niet al te veel invloed uitoefent. In een ideale situatie zou de geleidester tijdens de kalibratieroutine vanuit het midden van de sensor naar de buurt van de sensorrand worden verplaatst.
Met de twee velden "Kalibratietijd" wordt in MaxIm ingesteld hoeveel seconden de software tijdens de kalibratielus de motoren van de montage laat draaien:
d) De besturingssoftware van veel autoguiders bevat verschillende parameters om het guiden te optimaliseren. Een belangrijke is de "Aggressiviteit". Dit bepaalt of bij een vastgestelde drift van de geleidester al in de volgende stap geprobeerd moet worden om de ster terug te brengen naar zijn oorspronkelijke positie, of dat de software moet proberen om in kleinere stappen naar de gewenste waarde toe te werken. Een te hoge aggressiviteit kan leiden tot opschudding van het systeem en dat de geleidester constant rond de gewenste waarde pendelt omdat er te heftig wordt gereageerd. Is de aggressiviteit te laag, dan kan een aanhoudende drift in één richting nauwelijks worden gecompenseerd. Met praktische ervaring moet hier een middenweg worden gevonden die afhankelijk is van de eigenschappen van de gebruikte montage en de brandpuntsafstand van het guidingscope.
Instelling van de "Aggressiviteit" in het guidingsmodule van MaxIm. De waarde "8" betekent dat een vastgestelde afwijking van de geleidester van zijn beoogde positie al in de volgende stap voor 80% wordt gecorrigeerd. Een correctie van 100% leidt vaak tot opschudding van het systeem.
Welke camera's zijn geschikt als autoguider?
Wie een autonome autoguider zoekt die zonder aangesloten computer kan werken, heeft eigenlijk maar één keuze voor een nieuw apparaat: Baader LVI-SmartGuider, http://www.baader-planetarium.de/sektion/s21/s21.htm.
De "LVI SmartGuider" is een autonome autoguider die geen pc/laptop nodig heeft voor de werking.
Er wordt niet verzwegen dat het hier om een nieuw geïntroduceerd product gaat en dat er op dit moment nog geen solide praktijkervaringen zijn. Ik kan op dit moment noch aanraden noch afraden om dit apparaat aan te schaffen.
De volgende autoguiders vereisen een pc voor de werking:
Alccd ALccd 5 Autoguider http://www.astrolumina.de
Imaging Source: DMK 21AU04.AS en andere modellen, videomodules http://www.astronomycameras.com.
DMK-videocamera van ImagingSource. In de pakketten voor astrofotografen zit wel een adapter voor de telescoop (rechtsboven), maar geen software om de camera als autoguider te gebruiken.
SBIG ST-402ME: CCD-camera http://www.sbig.de
Meade DSI 2 Deep Sky Camera,
CCD-camera, diverse modellen http://www.meade.de
De "Deep Sky Imager PRO II" van Meade is een CCD-camera voor astro-opnamen, maar de sensor is in vergelijking met die van een DSLR klein. Als u deze als autoguider wilt gebruiken, kunt u zich verheugen, want de benodigde software wordt meegeleverd.
Voordat u een van deze cameramodellen aanschaft, moet worden vastgesteld welke kabels en vooral welke software mogelijk extra nodig zijn voor gebruik als autoguider. Een voordeel van deze camera's is dat ze niet alleen als autoguider kunnen worden gebruikt, maar ook als camera's, met name voor planetenfotografie (zie Aflevering 14 van de serie "Astro- en Skyfotografie": "Planeten fotograferen met de webcam") kunnen ze waardevolle diensten leveren.
De klassieke stand-alone autoguiders zijn de modellen SBIG ST-4 en SBIG ST-V, die helaas niet meer worden geproduceerd. Als gebruikte aankoop zijn beide absoluut aan te bevelen!
Alleen nog beschikbaar als gebruikt apparaat: de SBIG ST-4, een oud maar krachtig werkpaard onder de stand-alone autoguiders. Het zescijferige display is de sobere gebruikersinterface die in het begin erg wennen is.
Voorbeeldopnamen
Zes meter brandpuntsafstand waren nodig om de bolvormige sterrenhoop "Messier 13" in het sterrenbeeld Hercules beeldvullend op de sensor van een Canon EOS 450D vast te leggen. Belicht werd gedurende tien minuten op ISO 400. Het guiden werd uitgevoerd met behulp van een begeleidingstelescoop en een SBIG ST-4-autoguidercamera.
Deze foto van de Orionnevel is gemaakt met een Canon EOS 400D die is aangepast voor astro-opnamen. De totale belichtingstijd bedroeg anderhalf uur op ISO 800. De brandpuntsafstand was 600 millimeter bij een diafragma van 6.0. Als vervanging van de begeleidingstelescoop werd een 300 millimeter fotolens gebruikt, waarop een SBIG ST-4-autoguidercamera kon worden aangesloten.
Ook deze afbeelding van het Andromedastelsel is gemaakt met de aangepaste EOS 400D. Het opnameoptiek was een lenzentelescoop met slechts 60 millimeter opening en 350 millimeter brandpuntsafstand. Belicht werd anderhalf uur 40 minuten op ISO 400. Bij gebrek aan een autoguider werd handmatig bijgestuurd met behulp van een begeleidingstelescoop met kruisdraadoculair.
