Co do złotego podziału: Gdybym trzymał się tego motywu dokładnie zgodnie z "klasycznym" podziałem (3:5), grzbiet przed alpinistą byłby krótszy, a "przestrzeń" nad lodowcem mniejsza, co oznaczałoby, że obraz nie miałby tak silnej wymowy. Technicznie wystarcza również tutaj 1/125 sekundy, aby zatrzymać akcję. (dla obiektywów teleobiektywów o ogniskowej powyżej 135 mm bez stabilizacji obrazu lepiej 1/250 sekundy). Seblaskogel, Alpy Stubajskie, Austria.
Jednak klasyczne niekoniecznie oznacza proste. Musimy zwrócić uwagę nie tylko na aspekty techniczne, ale mamy także wiele różnych możliwości interpretacji. Akcja, czyli zatrzymywanie ruchu, zasadniczo wymaga krótkiego czasu migawki. Jednakże - jak szybki jest ruch i co to jest krótki czas naświetlania? Dla dwóch spacerowiczów w odległości 50 metrów zazwyczaj wystarcza 1/125 sekundy.
Ten sposób wyrażania obrazu jest obecnie modny: blisko, przycięte, aktywne. Przy szybkich krokach czas naświetlania powinien być odpowiednio krótki. Podczas tego zdjęcia wcześnie rano pracowałem "tylko" z 1/250 sekundy, przy przysłonie 5 i ISO 640. Alpspitze, Góry Wetterstein, Niemcy.
Inny przykład: Freerider (tak obecnie nazywa się narciarzy zjeżdżających po głębokim śniegu) wykonuje długi, ale szybki zakręt (dawniej nazywany skrętem) na dużym grzbiecie górskim. Na aparacie mam lekki obiektyw szerokokątny, aby uwzględnić okoliczną krajobraz w kadrze. Czy wystarczy tu 1/250 sekundy? Hm, być może - ale lepiej jest użyć 1/500 sekundy.
Narciarz został zatrzymany krótkim czasem migawki 1/800 sekundy. Tylko unoszący się śnieg nadal wyraża właściwie szybki ruch. Ochsenalpesköpfle, Alpy Ammergawskie, Austria.
Trochę później nowa scena. Tym razem mam na aparacie obiektyw super szerokokątny 15 mm. Bardzo sportowy, a można nawet powiedzieć agresywny narciarz zjedżdża na mnie z prędkością prawie 80 km/h!! i mija mnie z dobre 1 metra odległości. Sypie się śnieg.
To zdjęcie faktycznie jest połączeniem dwóch technik. Z jednej strony zatrzymałem bardzo bliskiego narciarza za pomocą 1/1000 sekundy, z drugiej lekko poruszałem aparatem, aby podkreślić jego nadzwyczaj szybki ruch. Zillertal Arena, Alpy Zillertalskie, Austria.
1/1000 sekundy to tu minimum; kiedykolwiek się da, staram się w takich sytuacjach dostosować czas nawet do 1/1500 lub 1/2000 sekundy, zmieniając np. czułość ISO (np. ISO 400) lub otwierając przysłonę.
Z powodu zastosowania ekstremalnie szerokiego ogniskowa 15 mm (rybie oko na pełnej klatce) odległości na tym zdjęciu są mylące. Narciarz, tutaj zatrzymany czasem migawki 1/1250 sekundy, przechodzi obok mnie zaledwie w odległości trzech metrów. Hintertux, Alpy Zillertalskie, Austria:
Ta sama scena co poprzednio - ale sfotografowana z czasem 1/800 sekundy. Narciarz jest lekko nieostry... Jednak zarówno plan pierwszy, jak i drugi są perfekcyjnie ostre.
Ogólnie w dziedzinie fotografii akcji można podsumować następujące czynniki: im szybszy ruch, tym krótszy musi być czas migawki. Jednak decydujące nie jest tylko absolutne tempo ruchu, ale także odległość od obiektywu: Im bliżej postać przychodzi do aparatu, tym krótszy musi być czas migawki.
Jaka technika jest zalecana w tej dziedzinie fotografii? Używam przewagi czasu naświetlania (przysłonowa automatyka) praktycznie zawsze także w fotografii akcji sportowej. Oznacza to, że wybieram przysłonę, a aparat po zmierzeniu ekspozycji reguluje czas migawki. Jednak teraz, w odróżnieniu od fotografii krajobrazowej, nie muszę zwracać uwagi tylko na przysłonę i głębokość ostrości, ale także na czas migawki. W razie wątpliwości, wolę zrezygnować z trochę głębi ostrości i otworzyć przysłonę na rzecz krótszego czasu migawki. Tylko jeśli fotografuję tę samą szybką aktywność przez dłuższy czas, co zawsze wymaga określonego czasu migawki, wybieram wyjątkowo automatykę przysłony (przedziałowy czas). Tutaj wybiera się żądany czas i aparat oblicza odpowiednią przysłonę na podstawie aktualnej sytuacji świetlnej. Ale bardzo ważne: Nie zapomnij o powrocie do zwykłego trybu pracy!!
Ani ostrość, ani głębokość ostrości nie stanowią problemu dla tego rodzaju zdjęć, bez względu na to, czy jest to autofokus czy praca manualna. Przy przysłonie 9 nawet szczyty w tle (mimo lekkiego ognisku teleobiektywu) są w zakresie głębokości ostrości. Venter Höhenweg, Alpy Ötztalskie, Austria.
Kolejnym istotnym aspektem jest płaszczyzna ostrości na obrazie. Bez znaczenia, czy wędrowiec czy narciarz, chcemy, aby akcje były ostro sfotografowane. Ostrość musi być koniecznie "na tacy", jeśli chcemy zatrzymać ruch. Przy "wędrowniku" nie ma z tym problemu. Bez względu na to, czy z autofokusem czy manualnie: jest wystarczająco czasu, aby skupić ostrość na osobach. Jeśli dodatkowo zamkniemy przysłonę o dwie lub trzy wartości, ostrość powinna być w każdym przypadku odpowiednia. Ale dla każdej reguły istnieje wyjątek: Czy ostrość zawsze musi być koniecznie na postaciach? Oczywiście, że nie, może być również interesujące skupienie na pierwszym planie i pozostawienie postaci w delikatnej rozmytości przy stosunkowo otwartej przysłonie.
Tego rodzaju zdjęcia urozmaicają. Scena wędrówki pozostaje jasno rozpoznawalna, pomimo że ostrość (przy przysłonie 9) skupia się wyraźnie na kwiatkach. Zellberg, Alpy Zillertalskie, Austria.
Zdecydowanie trudniejsza jest bliska akcja. Zarówno autofokus, jak i fotograf nie mogą zagwarantować stuprocentowego sukcesu w przypadku bliskiej akcji. To, co często tu pomaga, to dość banalny trik, tzw. pułapka na ostrość. Wiele osób zna ją jeszcze z analogowych czasów bez autofokusa. Często kiedyś sam ręcznie ustawiałem ostrość na kamieniu, płocie itp. Gdy wędrowcy znajdowali się na wysokości wcześniej ustawionej ostrości, wyzwalałem z pełnym skupieniem. Wykonywanie wielu zdjęć było zazwyczaj niemożliwe, ponieważ aparaty manualne nie miały funkcji zdjęć seryjnych, a przenoszenie filmu oraz naciąganie migawki za pomocą dźwigni szybkiego działania nie tylko zajmowały za dużo czasu, ale zazwyczaj także zmieniały kompozycję obrazu.
Dodatkowo, dodatkowy mocny napęd był dla mnie zbyt ciężki. Po siedmiu próbach zazwyczaj znajdowałem ostre zdjęcie, na którym także pozycja oraz postawa osób była poprawna. Do dzisiaj czasami pracuję według tego samego zasady, głównie w obszarze bliskiej akcji sportowej. Na przykład, ustawiam ręczną ostrość na obiektywie, preferowana jest silna szerokokątna ogniskowa na jeden lub dwa metry. W decydującym momencie naciskam spust z maksymalną prędkością zdjęć seryjnych, niezależnie czy to wędrowcy, freeriderzy czy rowerzyści górscy.
17 mm ogniskowa, 1/1000 sekundy i przysłona 6,3 to surowe dane techniczne dla tego zdjęcia. Ostrość ustawiona była na 1,5 m. Hochsölden, Alpy Ötztalskie, Austria.
Z powodu dużej głębi ostrości super szerokokątny obiektyw osiąga wysoką skuteczność nawet przy stosunkowo szerokich przysłonach 4 lub 5,6. Jednak szczególnie przy zdjęciach narciarskich zauważam za każdym razem, jak szybka potrafi być akcja. Czas na dobre zdjęcie trwa często zaledwie ułamek sekundy. Nagle 10 zdjęć na sekundę z aparatu Nikon D3 lub Canon 1D Mark III nie wydają się już takie szybkie. Oczywiście te dwa modele, bardzo popularne wśród profesjonalnych fotografów, są poza zasięgiem większości amatorów. Dla fotografów sportowych nie są one luksusem ani popisem, ale koniecznym standardem. Jednak teraz wreszcie są dostępne również dla fotografujących hobbystów alternatywy na ich zakup. Canon 50D lub Nikon D 300 oferują około sześć zdjęć na sekundę za nieduże pieniądze.
Czym więc różni się aparat za 1000 euro od modelu profesjonalnego za 4000 euro, pomijając odporność, wyposażenie techniczne lub prędkość? Na przykład liczbą możliwych zdjęć w formacie RAW z rzędu, bez konieczności przerywania aparatu w celu przesłania danych. Canon 50D oferuje aż 16 zdjęć z rzędu, podczas gdy 1D Mark III aż 30!!
Wyobraź sobie sytuację: długi stok, 50 cm świeżego puchu. Nisko położone zimowe słońce wspaniale modeluje trójwymiarowy stok wychodzący z otoczenia. Cały stok jeszcze bez śladu. Na górze stoją trzej dobrzy narciarze czekając na twój znak. Rusza się, wyzwala się z pierwszego zamachu, potem kolejny... Już minęły trzy sekundy, 6,5 klatki na sekundę są rejestrowane. Aparat oblicza, nie można już go ponownie aktywować. Ale dopiero teraz pojawia się idealne zdjęcie... Nie sądzę, że muszę kontynuować opowieść.
Gdybym zaczął wyzwalać z maksymalną prędkością zdjęć już od pierwszego zamachu, w tym momencie już nie mógłbym zrobić zdjęcia. Jednak dopiero w tym miejscu trzej narciarze są naprawdę dobrze usytuowani. Jednak zdjęcie nie tylko wyraża radość z jazdy na świeżym puchu, ale także niebezpieczeństwo górskich obszarów poprzez małą lawinę w cieniu. Madonna di Campiglio, Brenta, Włochy.
Istnieją jednak triki na tego rodzaju sytuacje, by jak najlepiej i najskuteczniej wykorzystać własne możliwości techniczne. Zanim zacznę fotografować, już wcześniej w myślach przechodzę przez całą sytuację zdjęciową. Gdzie i kiedy jest fotograficznie, gdzie i kiedy chcę wyzwalać. Podczas zdjęć koncentruję się patrząc przez wizjer na „piękne” momenty. Tylko wtedy naciskam spust i oszczędzam w ten sposób swoje możliwości na jak najdłużej. Z praktyką można nabierać wrażenia co do liczby możliwych zdjęć w szybkiej fotografii akcji. Zresztą „piękny” moment: Co najmniej tak samo często w fotografii chodzi o „właściwy” moment.
Przez dobre dziesięć minut podążałem za wspinaczem z obiektywem EF 2,8 70-200 mm-L IS zoom, wraz z aparatem ważącym około 2,5 kg. W decydującym momencie musiałem tylko nacisnąć spust.
To zdjęcie nie było zmienione pod względem kadru (podobnie jak wszystkie inne zdjęcia, zresztą)!!
1/1600 sekundy przy przysłonie 6,3. Obszar wspinaczki Ewige Jagdgründe, Alpy Zillertalskie, Austria.
Aby uchwycić decydujący moment, często trzeba długo trzymać aparat przed okiem i, w razie potrzeby, reagować błyskawicznie. Ale właśnie to wymaga dużej wprawy i, przynajmniej przy długich obiektywach tele, także siły.
Dzięki stabilizacji obrazu mogłem wykonać zdjęcie z zaledwie 1/40 sekundy bez poruszenia. Jednak ostre zamarznięcie wrażenia zostało nieco wzmocnione przez (słabe) użycie lampy błyskowej. Bachhexe, Alpy Zillertalskie, Austria.
Ostatnia dobra rada: Nawet w czasach tanich dysków tworowych polecam surowe wybieranie zdjęć w domu, na komputerze. Dokładnie porównuj zdjęcia z serii i archiwizuj jedynie najlepsze. Wszystko inne prowadzi do chaosu danych. Dużo radości w fotografowaniu akcji...
Na koniec jeszcze raz klasyk zamrożonego ruchu z użyciem 1/200 sekundy przy przysłonie 8. Spacerowicze na rakietach śnieżnych na Geißkopf, Alpy Zillertalskie, Austria.
