Część 08 - Fotografowanie zaćmienia Słońca

Oglądanie całkowitego zaćmienia słońca jest niezrównanym przeżyciem i pozostawia głębokie wrażenie.

Część 8: Fotografowanie zaćmień słonecznych

+++ UWAGA! +++ OSTRZEŻENIE! +++ UWAGA! +++ OSTRZEŻENIE! +++

Gdy nakierujesz urządzenie optyczne na słońce, istnieje zawsze ryzyko, że intensywność promieniowania zniszczy urządzenie lub trwale uszkodzi twoje wzrok! Zastosuj się więc koniecznie do wszystkich środków ostrożności zawartych w tym samouczku, ZANIM zaczniesz robić własne zdjęcia słoneczne. Dziękujemy.

+++ UWAGA! +++ OSTRZEŻENIE! +++ UWAGA! +++ OSTRZEŻENIE! +++



Kiedy słońce, księżyc i ziemia znajdują się dokładnie w tej kolejności na jednej linii, cień księżyca pada na ziemię, a następuje zaćmienie słońca. Zasadniczo zaćmienie słońca może wystąpić tylko podczas nów.

Mimo że Księżyc osiąga pozycję nów co 29 dni, 12 godzin i 44 minuty, to nie zawsze dochodzi do zaćmienia. Ze względu na nachylenie orbity księżyca o około pięć stopni w stosunku do płaszczyzny orbity ziemi, nów zazwyczaj przemieszcza się na północ lub południe od słońca, nie zaczynając się, że jego cień sięga globusa ziemskiego.

Tylko wtedy, gdy nów przypadkowo wystąpi w momencie przecięcia orbity księżyca z płaszczyzną orbity ziemi, jego cień pada na ziemię i powoduje zaćmienie słońca.

Ogólnie rzecz biorąc, zaćmienia słońca są nieco częstsze niż zaćmienia księżyca (patrz samouczek nr 7 z serii „Astrofotografia i Fotografia Nieba”). Jednak nie dotyczy to sytuacji w określonym miejscu na ziemi. Wówczas zaćmienia księżyca są częstsze, ponieważ zaćmienie księżyca można zobaczyć z każdego miejsca, gdzie księżyc znajduje się nad horyzontem, podczas gdy zaćmienie słońca można śledzić tylko w wąskim korytarzu, który jest zacieniany przez cień księżyca.

W minionym wieku miało miejsce 228 zaćmień słońca i 147 zaćmień księżyca.



Mimo pozycji nówa nie występuje zaćmienie słońca. Ten graficzny obraz należy interpretować przestrzennie, cień księżyca należy sobie wyobrazić przed lub za kulką ziemską (1). Księżyc (2) przemieszcza się na swojej orbicie (5) powyżej lub poniżej słońca, więc jego cień nie dotyka ziemi. Światło słoneczne wpada dokładnie z lewej strony i tworzy cień rdzenia (4) i półcienia (3). Stosunki odległościowe, wielkości i kąty nie są na miarę. Zdjęcie ziemi: © NASA. Nie wprowadza się cieni ziemi.



Podczas zaćmień słońca można wyróżnić trzy różne warianty: częściowe, pierścieniowe i całkowite zaćmienie słońca. Decydujące jest, czy tylko półcień, czy również cień rdzenia księżyca dociera do powierzchni ziemi. Półcień powstaje, ponieważ słońce nie jest źródłem światła punktowego, lecz ma rozmiar. Obszary w cieniu rdzenia nie oprawa widać słońca, ponieważ jest ono całkowicie zakryte przez księżyc, podczas gdy w półcieniu słońce jest tylko częściowo zaciemnione przez księżyc.

1. Całkowite zaćmienie słońca

Niewątpliwie najbardziej spektakularnym ze wszystkich zdarzeń zaćmienia jest całkowite zaćmienie słońca. Występuje ono, gdy cień rdzenia księżyca pada na ziemię. Dla obserwatora na ziemi, który znajduje się w strefie rdzenia cienia, słońce jest całkowicie zakryte przez księżyc.



Grafika przedstawiająca powstanie całkowitego zaćmienia słońca. Szczyt stożka cienia rdzenia osiąga powierzchnię ziemi. Zdjęcie ziemi: © NASA.

Średnica cienia księżyca na ziemi wynosi w najlepszym przypadku, gdy księżyc jest w najbliższym punkcie do ziemi na swojej eliptycznej orbicie, 273 kilometry. Ze względu na obrót księżyca wokół ziemi, ten cień przesuwa się po powierzchni ziemi, co sprawia, że całkowite zaćmienie słońca jest widoczne o różnych godzinach w ramach korytarza, znanego jako ścieżka zaćmienia. W następującej grafice przedstawiono pełną ścieżkę zaćmienia całkowitego zaćmienia słońca z 11 sierpnia 1999 roku:



Ścieżka zaćmienia całkowitego zaćmienia słońca z 11 sierpnia 1999 roku. Tylko w wąskiej, ciemnej linii, ciągnącej się od zachodniego Atlantyku przez Francję, Niemcy do Indii, zaćmienie słońca było faktycznie całkowite. Grafika pochodzi z programu „Guide 8” (www.projectpluto.com).



Z obszarów, które są zaznaczone na grafice w różnych odcieniach niebieskiego, księżyc zaciemniał słońce tylko częściowo, a szczyt całkowitego zaciemnienia nie następował. Poza tym obszarem, na przykład w Południowej Afryce, w tym dniu nie doszło do zaćmienia słońca.

To samo mapowanie, przybliżone dla Niemiec:



Ścieżka zaćmienia całkowitego zaćmienia słońca z 11 sierpnia 1999 roku nad Niemcami. W ścieżce całkowitego zaciemnienia zaznaczono kształt cienia księżyca o określonych godzinach. Widać, że zaćmienie było całkowite w Stuttgarcie i Monachium, natomiast w Berlinie lub Essen było tylko częściowe. Grafika pochodzi z programu „Guide 8” (www.projectpluto.com).



Przebieg: Dla obserwatora znajdującego się w strefie całkowitości, całkowite zaćmienie słońca zaczyna się od momentu, gdy krukoczarny nów stopniowo przesuwa się przed jaskrawym słońcem. To jest faza częściowa zaćmienia. Podczas obserwacji obowiązują te same zasady bezpieczeństwa co przy obserwacji słońca niezaciemnionego (patrz poniżej).

Chwila, kiedy nów jako malutkie wcięcie w tarczy słonecznej jest po raz pierwszy widoczny, nazywa się pierwszym kontaktem. Następnie księżyc zakrywa coraz większe obszary słońca, aż około 80 minut po pierwszym kontakcie następuje drugi kontakt. To właśnie moment, gdy zachodzi całkowitość, czyli słońce jest teraz całkowicie za księżycem. Maksymalny możliwy czas całkowitości wynosi 7 minut i 30 sekund. Następnie następuje trzeci kontakt i wąska sierp słońca staje się ponownie widoczna. Kolejne 80 minut pojawia się czwarty kontakt i zaćmienie kończy się.

Przebieg całkowitego zaćmienia słońca 29 marca 2006 w Turcji. Kolaż z 18 pojedynczych zdjęć. Odległości między poszczególnymi zdjęciami nie są przedstawione naturalnie:





Dla obserwatorów spoza strefy całkowitości, zaćmienie nie jest całkowite, ale jedynie jako częściowe zaćmienie słońca. Im bliżej miejsca obserwacji do ścieżki całkowitości, tym większy jest udział powierzchni słońca, który może maksymalnie zacienić księżyc.

Z powodu ograniczonego rozmiaru cienia księżyca, całkowite zaćmienie słońca jest zdarzeniem rzadkim. Z danego miejsca na Ziemi przeciętnie można zobaczyć całkowite zaćmienie słońca tylko raz na 375 lat. Ostatnie w Niemczech miało miejsce 11 sierpnia 1999 roku, podczas którego czas trwania całkowitości wynosił około 2 minut i 15 sekund. Na terenie Niemiec następne całkowite zaćmienie słońca odbędzie się dopiero 3 września 2081 roku, gdy cień centralny księżyca znów przetnie południową część Niemiec. Zaćmienie słońca o najdłuższej całkowitości w tym wieku miało miejsce 22 lipca 2009 roku (najlepsze miejsce do obserwacji: Chiny, czas trwania całkowitości: maks. 6 minut i 39 sekund).

Gdyby osoba znajdowała się po stronie księżyca zwróconej w kierunku Ziemi podczas całkowitego zaćmienia słońca, na niebie widziałaby „Pełnię Ziemi” z ciemnym plamą, czyli cień księżyca:



Schematyczna symulacja widoku całkowitego zaćmienia słońca dla obserwatora na księżycu. Ciemna plama w północnej Afryce na granicy z Arabią Saudyjską przedstawia cień księżyca. Do tego kolażu użyto dwóch zdjęć NASA (©) (ziemia i krajobraz księżycowy).



Osoba, która chce zobaczyć i sfotografować widowisko całkowitego zaćmienia słońca, powinna być gotowa podróżować. Niektórzy odbywają pielgrzymki po półkuli ziemskiej, aby doświadczyć tych kilku minut całkowitości. Dlaczego?

Pocznijmy od faktów: Księżyc jest około 400 razy mniejszy od słońca (jeśli chodzi o średnicę), ale słońce jest także około 400 razy dalej od księżyca. Dzięki temu zbiegowi okoliczności oba ciała niebieskie mają taką samą pozorną wielkość na niebie, co sprawia, że podczas całkowitości księżyc całkowicie zasłania słońce. Gdy tak się dzieje, korona słoneczna staje się widoczna. Jawi się wtedy jako jasna aureola wokół czarnej tarczy księżyca.

2. Zaćmienie słońca pierścieniowe

Gdy zaćmienie słońca ma miejsce podczas gdy księżyc znajduje się daleko od Ziemi na swojej eliptycznej orbicie, szczyt stożka cienia centralnego księżyca nie dociera do globusu ziemskiego. Dla obserwatora na Ziemi księżyc wydaje się więc stosunkowo mały, więc nie jest w stanie całkowicie zasłonić tarczy słonecznej. Wokół nowiu szarego księżyca obserwatorowi na Ziemi pozostaje widoczny jasny pierścień nawet w trakcie apogeum zaćmienia.



Ilustracja powstania zaćmienia słońca pierścieniowego. Szczyt stożka cienia centralnego nie dociera do powierzchni Ziemi. Zdjęcie ziemi: © NASA.

Dla zaćmienia słońca pierścieniowego można także podać trasę zaćmienia. Jest to pas na powierzchni Ziemi, w obrębie którego zaćmienie jest obserwowane jako pierścieniowe. Wzdłuż środka tej trasy księżyc jest dokładnie w środku tarczy słonecznej o określonej porze. Natomiast na jej krańcach księżyc znajduje się poza centrum przed słońcem, także podczas apogeum trwania zaćmienia. Poza tą trasą zaćmienie nie jest już pierścieniowe, lecz częściowe.



Trasa zaćmienia słońca pierścieniowego 3 października 2005 roku. Wąska linia centralna przebiega z Atlantyku przez Hiszpanię i Afrykę. Grafika pochodzi z programu „Guide 8“ (www.projectpluto.com).

Przebieg: Dla obserwatora znajdującego się wewnątrz linii centralnej, zaćmienie słońca pierścieniowego rozpoczyna się od pierwszego kontaktu, gdy brzeg księżyca po raz pierwszy dotyka brzegu słońca. Jest to faza częściowa zaćmienia. Następnie księżyc stopniowo przesuwa się przed słońce, aż będzie w całości widoczny przed tarczą słońca i jego brzeg oddzieli się od wewnętrznego brzegu tarczy słonecznej. To jest drugi kontakt. Jako trzeci kontakt określa się chwilę, w której brzeg księżyca ponownie dotyka brzegu słońca od wewnątrz. Zaćmienie kończy się czwartym kontaktem, gdy słońce ponownie jest w całości widoczne.

W porównaniu do całkowitej, zaćmienie pierścieniowe jest mniej ekscytujące. W żadnym momencie korona nie jest widoczna. W zależności od procentu powierzchni Słońca zaciemnionej przez Księżyc podczas fazie pierścieniowej, obserwowalne jest jedynie osłabienie światła słonecznego, które osoba nieświadoma zaćmienia może nawet nie zauważyć. Patrząc na Słońce bez filtra ochronnego wciąż widać podczas fazy pierścieniowej olśniewająco jasne Słońce, tak więc pierścień nie jest dostrzegalny.

Jednak istnieją przypadki graniczne, w których zaćmienie jest zarówno pierścieniowe, jak i prawie całkowite. Przejście jest płynne i czasem zależy nawet od miejsca obserwacji. Niektóre zaćmienia są hybrydowe, tj. rozpoczynają się i kończą jako pierścieniowe, podczas gdy w środku konusza otaczająca ziemię dotyka powierzchni i zaćmienie staje się całkowite. Powodem tego jest kształt kuli ziemi.

Następne zaćmienie pierścieniowe, które będzie można obserwować w regionie niemieckojęzycznym, odbędzie się 13 lipca 2075 roku. Strefa pierścieniowości przetnie wtedy Austrię, Szwajcarię i północne Włochy.

3. Zaćmienie częściowe Słońca

Zaćmienie Słońca jest określane jako częściowe, gdy konusza otaczająca ziemię Księżyca przebiega tuż nad nią, podczas gdy półcienie docierają do ziemi.



Ilustracja powstawania zaćmienia częściowego Słońca. Wierzchołek konuszy jest zbyt niedaleko od ziemi. Zdjęcie ziemi: © NASA.

Trasa zaćmienia dla zaćmienia częściowego nie może być określona. Raczej pokazuje ona obszary, z których zaćmienie w ogóle będzie widoczne.



Widoczność zaćmienia częściowego 4 stycznia 2011 roku. Im jaśniejszy jest używany odcień niebieskiego, tym większe jest maksymalne zaciemnienie. W Niemczech Księżyc zakrywa więc większą część Słońca niż w środkowej Afryce. Grafika pochodzi z programu „Guide 8” (www.projectpluto.com).

Zaćmienie częściowe Słońca charakteryzowane jest przez chwilę pierwszego i drugiego kontaktu, czyli wejścia i wyjścia Księżyca przed Słońce. Dodatkowo interesująca jest „środek zaćmienia”, czyli momencik maksymalnego zaciemnienia oraz informacja o stopniu zaciemnienia.

Stopień ten jest określany jako „rozmiar zaćmienia” i jest liczbą mniejszą niż 1 i większą niż 0. Średnica Słońca jest przy tym używana jako miara i wskazuje w pewnym sensie „1”, podczas gdy „rozmiarem zaćmienia” wyraża się jaki procent maksymalnego zaciemnienia dokonał Księżyc. Zaćmienie częściowe o „rozmiarze” 0,95 jest zatem praktycznie całkowite lub pierścieniowe, podczas gdy dla tych o rozmiarze 0,1 Słońce jest ledwie „przegryzione” na obrzeżach.



Zdjęcie zaćmienia częściowego o „rozmiarze” 0,17. Wszystkie kolorowe elementy zostały dodane do obrazu w celach ilustracyjnych. Zielona linia ma 0,17 razy długości czerwonej linii.

Zaćmienia częściowe są - w porównaniu do całkowitych - niepozorne i praktycznie niezauważalne dla nieprzygotowanych osób, nawet jeśli rozmiar zaciemnienia wynosi np. 0,8. Stopniowy spadek jasności dnia ledwo zauważalny, a nawet mocno zaciemnione Słońce nadal daje wystarczającą ilość światła dzienne. Dlatego też w trakcie całego przebiegu zaćmienia używanie odpowiednich filtrów ochronnych (patrz poniżej) jest obowiązkowe.

Następne zaćmienie częściowe, które będzie możliwe do zobaczenia z Niemiec, odbędzie się 4 stycznia 2011 roku.

Zaćmienia Słońca do 2025 roku

Poniższa tabela przedstawia wszystkie zaćmienia Słońca do roku 2025:

Tabela zawierająca wszystkie zaćmienia słońca do roku 2025.



Tabela ujawnia, że Niemcy w najbliższych latach mają niewiele do zaoferowania jeśli chodzi o zaćmienia słońca. Po częściowym zaćmieniu słońca 4 stycznia 2011 roku, trzeba będzie poczekać do 20 marca 2015 roku, aby ponownie doświadczyć zaćmienia w jego częściowej fazie. Kolejne zaćmienie odbędzie się 10 czerwca 2021 roku, również "tylko" częściowe. Osoby pragnące sfotografować całkowite zaćmienie słońca będą musiały często podróżować do stref zaćmienia, ale mają szansę na to niemalże każdego roku.

Fotografia zaćmienia słońca

Najpierw chciałbym powtórzyć ostrzeżenie, które już znalazło się w części 6 serii tutoriali "Fotografia astronomiczna i nieba" ("Ostrożność podczas fotografowania słońca").

To ostrzeżenie dotyczy WSZYSTKICH faz zaćmienia słońca z wyjątkiem totalności podczas całkowitego zaćmienia słońca.

Tylko podczas totalności można i trzeba obserwować oraz fotografować bez filtra ochronnego!

Osoby pragnące obserwować lub fotografować częściowo zaczernione słońce muszą podjąć i przestrzegać pewnych środków ostrożności, aby wykluczyć uszkodzenie swojego wzroku i/lub używanej aparatury. Patrząc na słońce przez optyczne urządzenie w ognisku, mogą wystąpić wysokie temperatury, które mogą mieć katastrofalny wpływ na oczy i urządzenia. Nawet krótkie spojrzenie na słońce przez mały teleskop lub obiektyw teleobiektywu może bezpowrotnie pozbawić wzroku. Dotyczy to również przypadku, gdy na powierzchni słońca pozostał tylko niewielki fragment niewzruszony. Żadne zdjęcie nie jest warte podjęcia takiego ryzyka. Dlatego obowiązuje:

Obserwacja słońca TYLKO przy użyciu odpowiednich filtrów ochronnych przed słońcem!

„Odpowiednie” filtry to w zasadzie tylko te filtry, które są specjalnie przeznaczone do obserwacji i fotografowania słońca. Generalnie należy unikać wszystkich innych rozwiązań, w szczególności korzystania z różnych "domowych środków". Nigdy nie używaj do obserwacji słońca:

• Spalonej sadzy na szklankach

• Kawałków z wywołanej, spalonej taśmy filmowej

• "Złotej folii ratunkowej" z handlu akcesoriami samochodowymi

• Dwóch wzajemnie przekręconych filtrów polaryzacyjnych

• Wyglądających na czarne filtrów przepuszczających podczerwień (do fotografii podczerwieni)

• Filtrów okularowych (małe filtry, które wkręca się w okular teleskopu)

• Uszkodzonych filtrów ochronnych przed słońcem

• Folii z filtrem przeciwsłonecznym z zagięciami, dziurami lub pęknięciami

Zalecane są jedynie następujące filtry ochronne:

• Specjalne filtry przeciwsłoneczne PRZED obiektywem optycznych urządzeń. Dzięki temu energia nie dociera do urządzenia i nie może wyrządzić szkody.

• Specjalna folia ochronna przeznaczona do obserwacji słońca. Dobrą jakość oferuje na przykład produkt „AstroSolar”, który można kupić w firmie Baader-Planetarium (http://www.baader.planetarium.de lub http://www.baader-planetarium.de/sektion/s46/s46.htm) za jedyne 20 EUR za arkusz formatu DIN A4. Z arkusza można wykonać wiele małych filtrów do różnych obiektywów metodą DIY. Instrukcje montażu znajdują się na folii. Wybierz folię z czynnikiem tłumienia ND 5.0 na cele wizualne. ND 5.0 oznacza „Neutralną Gęstość” 105 = 100 000, co odpowiada osłabieniu światła o 16,6 przysłony!

• Filtr ochronny przed słońcem z szkła dla otworu wejściowego teleskopu. Taki filtr ochronny może być bardzo kosztowny, jeśli jest wysokiej jakości, w zależności od potrzebnego przezmiaru.



Przy montażu i użytkowaniu tych filtrów należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• Poinformuj ewentualnie obecne osoby o zagrożeniach, aby zapobiec sytuacji, w której ktoś "na żart" zdjąłby filtr podczas obserwacji.

• Bądź szczególnie uważny i zawsze pilnuj dzieci.

• Filtry ochronne przed słońcem muszą być mocno i pewnie przymocowane i nie mogą spaść z powodu podmuchu wiatru ani mechanicznego wstrząsu. Nie polegaj na wielokrotnie używanej taśmie klejącej!

• Pamiętaj także o zakryciu wizjerów itp.

W tym filtrze dla obiektywu fotograficznego znajduje się folia filtrująca „Astro-Solar”, zapewniająca optymalną ochronę i dobrą jakość obrazu.

Osoby, które już zdobyły istotne doświadczenia w obserwacji słońca, mogą wziąć pod uwagę następujące dodatkowe narzędzia:

• Filtr fotograficzny (np. „AstroSolar”) z tłumieniem ND 3.8. Ta folia przepuszcza znacznie więcej światła słonecznego (12,6 przysłony) niż folia wizualna z czynnikiem ND 5.0 (jak powyżej). Dzięki dodatkowemu zastosowaniu odpowiednich filtrów szarych, czas ekspozycji może być kontrolowany nawet przy najdłuższych ogniskowych i/lub małych przysłonach, aby uniknąć rozmycia spowodowanego niepokojem atmosferycznym. Konieczne jest również dodatkowe zastosowanie filtra blokującego podczerwień/UV!

• Pryzmat Herschela, zwany także klinoherselem. To urządzenie optyczne może być używane tylko razem z teleskopem soczewkowym (refraktor) i umożliwia obserwacje słoneczne na wysokim poziomie jakości. Wadą jest to, że jest on mocowany na końcu tubusu okularowego teleskopu, który skupia niefiltrowaną energię słońca. Pryzmat Herschela odsyła 95,4% wpadającego światła z urządzenia, podczas gdy pozostałe 4,6% można zredukować do żądanej jasności residualnej za pomocą dodatkowych filtrów szarych.

Bardzo zalecany jest pryzmat Herschela od Baader-Planetarium (http://www.baader-planetarium.de/sektion/s37/s37.htm#herschel), który nie dopuszcza niewykorzystanego promieniowania do ucieczki, ale eliminuje je poprzez zastosowaną skomplikowaną „pułapkę na światło”.

Podczas stosowania obu metod należy pamiętać, że jasność pozostała po Słońcu bez dodatkowych szarych filtrów jest nadal na tyle wysoka, że oko może ucierpieć.



Pryzmat Herschela w użyciu. Lewa strzałka wskazuje miejsce, z którego zbędne światło opuszcza pryzmat. W nowszych konstrukcjach znajduje się tam wbudowana „pułapka światła”.



W przypadku aparatów cyfrowych zagrożony jest sensor, który może zostać uszkodzony, gdy jest narażony na duże, niefiltrowane światło słoneczne i ciepło. Ostre, skoncentrowane zdjęcie Słońca na sensorze może już w stosunkowo krótkim czasie naświetlania spowodować szkody, jeśli nie jest używany filtr ochronny. Szczególnie narażone są kamery kompaktowe i mostkowe, w których sensor rejestracyjny jest używany do generowania obrazu wizjera, co ma zastosowanie również do cyfrowych lustrzanek w trybie „Podgląd na żywo”. Podczas korzystania ze statywu wzrasta ryzyko, ponieważ Słońce może działać na ten sam obszar sensora przez dłuższy czas.

„Normalne” zdjęcie krajobrazu, na którym częściowo zaćmione Słońce jest widoczne w dużym zbliżeniu do horyzontu i jest silnie osłabione, można wykonać za pomocą cyfrowej lustrzanki, ale najlepiej bez użycia funkcji „Podgląd na żywo”.

Również stosowanie dowolnego systemu kamerowego za optyką z zamontowanym filtrem słonecznym jest bezpieczne.

Technika fotografowania

Faza częściowa i pierścieniowa

Zdjęcia fazy częściowej zaćmienia Słońca, w tym przypadku także zaliczanej do fazy pierścieniowej, powstają dokładnie tak samo jak zdjęcia niewzaćmionego Słońca. Dlatego odsyłam tutaj do części 6 serii samouczków „Fotografia astrologiczna i nieba” zatytułowanej „Ostrożność przy fotografowaniu Słońca”.

Aby uwiecznić różne stadia zaćmienia za pomocą kilku zdjęć, należy zachować raz wybrane ustawienia na każdym zdjęciu, ponieważ jasność powierzchni Słońca wciąż niewzaćmionej nie zmienia się. Oznacza to, że nawet cienkie półksiężyce słoneczne są rejestrowane przy użyciu tych samych ustawień jak niewzaćmione Słońce. Należy dostosować na nowo ustawienia jedynie w przypadku przesłaniania się chmur lub gwałtownego spadku lub wzrostu wysokości nad horyzontem, które wpływają na jasność słoneczną.

To oznacza, że zupełnie zwyczajne słoneczne dni bez zaćmienia mogą być wykorzystane do ćwiczeń przed nadchodzącym zaćmieniem. Fotografowanie niewzaćmionego Słońca jest zatem dobrym przygotowaniem, aby nie popełnić błędów podczas fazy częściowej zaćmienia słonecznego.



Totalność

Kilka cennych minut, kiedy Słońce jest całkowicie zaćmione, należy wykorzystać możliwie jak najefektywniej. Nie ma możliwości symulacji warunków totalności z wyprzedzeniem, aby wykonać próbne zdjęcia. Po zakończeniu totalności pojawi się dopiero po dłuższym czasie okazja do drugiej próby. Dlatego wszystkie ustawienia aparatu muszą być właściwe.

Należy unikać wszystkiego, co zajmuje dużo czasu, ponieważ w czasie szczytowego momentu zaćmienia słonecznego zwykle czuje się dość nerwowo, co zwiększa ryzyko błędów. Należy zrezygnować z „przeróbek” kamery, takich jak wymiana obiektywów czy podłączenie kamery do laptopa. Pamiętaj, że w czasie totalności jest bardzo ciemno, co utrudnia obsługę aparatu, dlatego miej przy sobie latarkę.

Jako domyślne ustawienie polecam:



Długość ogniskowej

Korona Słońca sięga daleko w przestrzeń. Aby uchwycić nawet jej najbardziej delikatne odgałęzienia, używana ogniskowa nie powinna przekraczać 500 milimetrów (pełna klatka) lub 300 milimetrów (format APS-C = „czynnik przycięcia” 1,6). Tylko jeśli chcesz pokazać szczegóły, takie jak „zjawisko koronki” (patrz poniżej) lub protuberancje na brzegu Słońca, należy preferować dłuższe i najdłuższe ogniskowe. W zasadzie oznacza to, że zamiast obiektywu tele możesz użyć teleskopu astronomicznego jako elementu rejestrującego.



Rzeźba

Dokładne ustawienie ostrości jest ważne, zwłaszcza gdy chcesz pracować z pełnym otwarciem, ponieważ głębia ostrości jest wtedy minimalna. W trakcie totalności nie można polegać na autofokusie, a na funkcję podglądu na żywo nie ma czasu. Dlatego zalecam staranne ustawienie ostrości w fazie częściowej, przy czym przednia soczewka musi być wyposażona w filtr AstroSolar! Filtr zostaje usunięty po wejściu w totalność, co nie zmienia punktu ostrości. Ważne: Po uzyskaniu najlepszego punktu ostrości koniecznie wyłącz autofokus („MF” zamiast „AF”)!

Naświetlenie

Gradiencja jasności korony słonecznej jest ogromna. Jasność wewnętrznej części jest wielokrotnie większa od delikatnych zewnętrznych odgałęzień. Ani filmy ani aparaty cyfrowe nie są w stanie uchwycić tego zakresu dynamiki w jednym obrazie. Wyjście z tego dylematu polega na serii ekspozycji z różnymi czasami naświetlania (i/lub wartościami ISO): Krótkie naświetlenia poprawiają naświetlenie wewnętrznej części, podczas gdy słabo oświetlone obszary całkowicie ulegają naświetleniu i nie są widoczne na obrazie. Zdjęcia z obfitym naświetleniem pokazują słabo oświetlone obrzeża, przy czym całkowite nadnaświetlenie obszarów centralnych nie jest uniknione.

Z poszczególnych zdjęć z tego „wachlarza naświetlenia” później w programie Photoshop powstanie ostateczny rezultat. Jak to działa, opisano szczegółowo w rozdziale „Obrobienie zdjęć” (patrz niżej).

Zmodyfikuj naświetlenie w szerokim zakresie, ponieważ warunki nie są przewidywalne. Aby nie nadmiernie naświetlić najjaśniejszych obszarów i uwidocznić protuberancje, możesz użyć na przykład następującego ustawienia:

ISO 100, 1/1000 s przy przesłonie 1:4,8:



Obraz surowy (nieobrobiony) całkowitego zaćmienia Słońca, wykonany przy ISO 100, 1/1000 s przy przesłonie 1:4,8. Pokazano powiększenie centralnej części obrazu.

Innym skrajem było bardzo obfite naświetlanie, które doprowadziło nawet do uwiecznienia szczegółów na powierzchni Nów.

ISO 200, 1,5 sekundy przy przesłonie 1:4,8:



Całkowite zaćmienie Słońca, uchwycone z użyciem ISO 200, 1,5 sekundy przy przesłonie 1:4,8. Struktury powierzchni Nów stały się widoczne, ponieważ jasne "Pełnia" je oświetla - zdjęcie, które rzadko się zdarza! Silna nadmierna naświetlona obszarów centralnej korony została zaakceptowana w celu ich uchwycenia. Pokazane jest lekkie zwiększenie wielkości fragmentu.

Przy "średnim" naświetlaniu można uzyskać ciekawe pojedyncze zdjęcia. Zazwyczaj jednak pokazują one nadmierne naświetlenie w obszarze centralnym i niedomiar na obrzeżach korony:

ISO 100, 1/15 sekundy przy przesłonie 1:4,8:



Nieobrobione zdjęcie całkowitego zaćmienia Słońca, wykonane z użyciem ISO 100, 1/15 sekundy przy przesłonie 1:4,8. Pokazany jest fragment z centrum obrazu.

Na podstawie przykładów pokazanych, widać, że warto naprawdę zmieniać naświetlenie w szerokich zakresach. Jednakże to wymaga czasu i musi być wykonywane szybko. Dlatego zalecałbym pracowanie w krokach po dwóch stopniach. Przy zmianie czasu naświetlania, na przykład 1/1000 sekundy, 1/250 sekundy, 1/60 sekundy, 1/15 sekundy itp. Pomijaj pośrednie kroki, biorąc pod uwagę również ustawienia aparatu. Często standardowo aparaty ustawione są na zmianę naświetlenia w stopniach trzecich. Szybciej można działać, gdy aparat jest skonfigurowany tak, by naświetlanie było możliwe co pół kroku.

Pamiętaj, że podczas całkowitego zaćmienia Słońca nie myśl tylko o zdjęciach, ale zaplanuj sobie również trochę czasu, żeby (może przy użyciu lornetki) obejrzeć całkowicie zaciemnione Słońce!

Ważne: Zakończ serię zdjęć na pewno przed zakończeniem całkowitości! W przeciwnym razie istnieje ryzyko, że po trzecim kontakcie akurat rozpocznie się dłuższe naświetlanie, jaskrawe Słońce wyjdzie znowu na jaw i czujnik Twojego aparatu ucierpi. Po zakończeniu serii zdjęć najlepiej od razu zamieść przed obiektyw ponownie filtr ochronny przed słońcem.

Przy bardzo długich czasach naświetlania i ogniskowych, należy pamiętać o tym, że aparat podczas nagrywania może wymagać śledzenia, aby uzyskać ostre zdjęcie. Dlatego podaję ponownie tabelę z maksymalnie dopuszczalnymi czasami naświetlania, gdy aparat jest solidnie zamocowany na statywie fotograficznym:

Jeśli te wartości graniczne zostaną przekroczone, konieczne może być zwiększenie wartości ISO. W przeciwnym razie można zamocować aparat wraz z obiektywem na montażu astronomicznym, który podąża za ruchem nieba. Obsługa takiego montażu zostanie szczegółowo opisana w kolejnej części tej serii poradników "Fotografia astrologiczna i nieba".



Inne

• Statyw - używanie stabilnego statywu jest obowiązkowe, aby uniknąć poruszeń. Powinien być na tyle stabilny, żeby można było zrezygnować z wyciągania lustra odwrotnego, ponieważ zajmuje to cenny czas.

• Zdalne spusty - również konieczne w celu uniknięcia poruszania się mimo użycia statywu. Oczywiście bezprzewodowy pilot także spełnia tę rolę, warto jednak używać świeżych baterii.

• Stabilizacja obrazu - jeśli obiektyw lub aparat posiada funkcję stabilizacji obrazu („Image Stabilizer”, IS), należy ją wyłączyć, gdy aparat jest zamocowany na statywie.

• Program naświetlania - dopuszczalne jest tylko ustawienie na Ręczny (M), w przeciwnym razie seria pożądanego naświetlania nie mogłaby zostać zrealizowana.

• Wartość ISO - tak niska, jak to możliwe, aby zminimalizować szumy obrazu, i tak wysoka, jak to konieczne, aby uniknąć rozmycia przy zamocowaniu aparatu i stosunkowo długich czasach naświetlania.

• Balans bieli - najlepszym ustawieniem jest Dzień (D) (symbol Słońce, 5200 K).

• Format pliku - konieczne jest ustawienie na RAW, aby wykorzystać nieco lepszą dynamikę w porównaniu z formatem JPG.

• Karta pamięci - czysta, świeżo sformatowana karta pamięci z odpowiednią pojemnością stanowi dobrą podstawę.

• Akumulator - akceptowany jest tylko całkowicie naładowany akumulator. Dodatkowy akumulator w zasięgu ręki zapewnia dodatkowe bezpieczeństwo.

• Czyszczenie matrycy - jeśli konieczne, należy to zrobić przed zaćmieniem.

• Ustawienie daty i godziny - w przypadku zaćmienia Słońca chodzi o sekundy. Aby zdjęcia miały prawidłowy znacznik czasu w danych Exif, zaleca się ustawienie dokładne na sekundy zegara.

Postępowanie

Fazę częściową zaćmienia Słońca rejestruje się w taki sam sposób, jak zdjęcia niezaćmionego Słońca (patrz część 6 serii poradników „Fotografia astrologiczna i nieba”: „Ostrożność przy fotografowaniu Słońca”). Dlatego tutaj skupię się tylko na fazie całkowitości.

Docierając do całkowitości, warunki zmieniają się natychmiast. Rownież parametry rejestracji muszą być zmienione natychmiast, jeśli wcześniej fotografowałeś z kamerą fazę częściowego zaćmienia. Aby szybko ustawić wymienione parametry na aparacie, warto zapisywać je jako "Ustawienia użytkownika" z przodu. Tylko niektóre aparaty oferują tę funkcję, na przykład Canon EOS 40D, gdzie można zaprogramować trzy takie konfiguracje i szybko je aktywować, ustawiając tryb na „C1”, C2” lub „C3”. Oszczędza to nie tylko czas, ale również unika błędów.

Jeśli aparat jest ustawiony zgodnie z oczekiwaniami i ostrość jest ustawiona, konieczne jest wykonanie serii zdjęć z różnymi naświetleniami w jak najkrótszym czasie.

Ważne: PO wejściu w całkowitość filtr ochronny przed słońce musi zostać usunięty!

Zacznij od bardzo długiego czasu migawki (np. 8 sekund) i skracaj ten czas o dwie stopy dla kolejnych zdjęć:

8 - 2 - 0,5 - 1/8, 1/30, 1/125, 1/500, 1/2000, 1/8000 sekund.

Jeśli faza całkowitości jest wystarczająco długa, można również postępować stepowaniem o jedną stopę:

8 - 4 - 2- 1- 0,5 - 1/4, 1/8, 1/15, 1/30, 1/60, 1/125, 1/250 – 1/500, 1/1000, 1/2000, 1/4000, 1/8000 sekund.

Jeśli chcesz poświęcić więcej czasu na swoje zdjęcia, powtórz serię, zaczynając najlepiej od najdłuższego czasu. Wtedy krótkie naświetlenia są na końcu serii. Jeśli wystąpi trzeci kontakt, nie można uruchamiać długich naświetleń!

Ważne: PRZED zakończeniem całkowitości filtr ochronny przed słońce musi zostać ponownie nałożony!

Potrzebne jest nieco inne podejście, jeśli chcesz uchwycić następujące zjawiska:

Efekt pierścienia diamentowego

"Pierścień diamentowy" może pojawić się tuż PRZED i tuż PO całkowitej zaćmieniu, gdy profil księżyca zawiera dolinę, przez którą można dostrzec niewielką powierzchnię jasnego tarcia słonecznego. To miejsce staje się na chwilę "diamentem" pierścienia:



Efekt pierścienia diamentowego zasygnalizował koniec totalności zaćmienia Słońca 29 marca 2006 r.



Ponieważ "pierścień diamentowy" jest bardzo krótkotrwałym etapem zaćmienia, najlepiej ustawić aparat w trybie zdjęć seryjnych i na przykład ustawić ekspozycję na:

ISO 100, 1/500 sekundy przy przysłonie 1:4,8.

Gdy efekt pierścienia diamentowego się pojawi, pozostaw aparat w trybie zdjęć seryjnych i zrób jak najwięcej zdjęć.

Zdjęcia efektu pierścienia diamentowego są wykonywane bez nakładanego filtru słonecznego. Dlatego należy zachować najwyższą ostrożność!

Zjawisko naszyjnika pereł

Zjawisko naszyjnika pereł również występuje, ponieważ krawędź księżyca nie jest gładkim, precyzyjnie okrągłym kształtem, ale posiada profil, który jest formowany przez góry i doliny księżycowe. Zaraz przed i zaraz po całkowitości, bardzo wąska sierp widocznej nadal (lub już ponownie) słońca wykazuje wyraźne jasne i ciemne obszary. Jasne obszary stanowią doliny księżycowe, a tam, gdzie sierp jest "przerwany", wystaje góra księżycowa ponad krawędź księżyca.



Zjawisko naszyjnika pereł podczas całkowitego zaćmienia Słońca 11 sierpnia 1999 r. Zdjęcie zostało wykonane na kliszy. Oprócz naszyjnika widać czerwoną chromosferę Słońca z pojedynczymi protuberancjami.



Jeśli chcesz sfotografować zjawisko naszyjnika pereł, zaleca się jak najdłuższą ogniskową. Sposób postępowania jest taki sam jak przy fotografowaniu efektu pierścienia diamentowego. Również tutaj pracujesz bez nakładanego filtru słonecznego, dlatego należy zachować największą ostrożność, aby wykluczyć uszkodzenia aparatu i/lub oczu.

Opracowanie obrazu

Na podstawie trzech różnie naświetlonych pojedynczych zdjęć wykonanych podczas całkowitego zaćmienia Słońca 29 marca 2006 roku, z pomocą obróbki obrazu ma powstać zdjęcie, które uwydatni całą dynamikę korony słonecznej. Chodzi jednak tylko o zasadę, ponieważ w "rzeczywistym przypadku" opracowywałoby się więcej niż trzy zdjęcia w ten sposób.

Aby wykonać taką obróbkę samodzielnie, pobierz plik ćwiczeniowy „SoFi_Arbeitsdatei.zip” i rozpakuj archiwum. Znajdziesz tam trzy zdjęcia „SoFi01.jpg” do „SoFi03.jpg”. Otwórz wszystkie trzy obrazy jednocześnie w programie Photoshop.

Zdjęcia różnią się tylko czasem naświetlania:

SoFi01.jpg: 1/125 sekundy

SoFi02.jpg: 1/15 sekundy

SoFi03.jpg: 1/2 sekundy



Trzy zdjęcia całkowitego zaćmienia Słońca otwarte w programie Photoshop, od lewej do prawej z rosnącym czasem naświetlania.



Na początek celem jest połączenie wszystkich trzech zdjęć jako warstw w jednym pliku, z tym że obraz z najkrótszym czasem naświetlania musi być na dole, a najdłużej naświetlony obraz na górze.

"SoFi01.jpg" będzie więc naszym plikiem roboczym. Aby wstawić "SoFi02.jpg" jako drugą warstwę, przejdź do SoFi02.jpg za pomocą polecenia w programie Photoshop Okno>SoFi02.jpg. Następnie będziesz potrzebować pulpitu warstw, który - jeśli konieczne - można wywołać klawiszem F7. Wtedy zobaczysz jedyną warstwę tego pliku. Nosi ona nazwę "Tło".



Pulpit warstw z jedyną warstwą o nazwie „Tło”.

Jeśli teraz klikniesz prawym przyciskiem myszy na słowie "Tło", pojawi się menu kontekstowe, w którym należy wybrać polecenie Zduplikuj warstwę…:



Utworzono kopię warstwy „Tło”.

Następnie pojawi się okno dialogowe, w którym pod Jako: wpisałem czas naświetlania SoFi02.jpg, czyli „1/15”. Ważne jest jednak, aby w polu Cel został wybrany dokument SoFi01.jpg:



Określenie nazwy i celu duplikatu.



Potwierdź przyciskiem OK, a kopia SoFi02.jpg zostanie dodana jako druga warstwa do obrazu SoFi01.jpg.

Następnie przejdź do SoFi03.jpg za pomocą polecenia w programie Photoshop Okno>SoFi03.jpg i postępuj analogicznie (zduplikuj warstwę):



Utworzono duplikat zdjęcia z najdłuższym czasem naświetlania jako trzecią warstwę pliku „SoFi01.jpg”.

Przejdź teraz do SoFi01.jpg za pomocą polecenia w programie Photoshop Okno>SoFi01.jpg, a następnie sprawdź w pulpicie warstw, czy ten plik składa się teraz z trzech warstw:



Trzy rezultaty warstw z „SoFi01.jpg”. Dolna warstwa, która pierwotnie nosiła nazwę „Tło”, zmieniłem na „1/125” za pomocą dwukliku w słowo „Tło”. W ten sposób na wszystkich warstwach ostatecznie znajduje się informacja o czasie naświetlania.

Teraz ukryj warstwę "1/2", klikając na symbol oka po lewej stronie zminiaturyzowanego obrazu. Warstwa "1/15" stanie się widoczna. Aktywuj ją, klikając na oznaczenie warstwy "1/15":



Kliknięcie na "oko" po lewej stronie warstwy "1/2" spowoduje ukrycie warstwy (strzałka górna). Następnie kliknij na środkową warstwę (strzałka dolna), aby ją aktywować; stanie się ona potem zielonoszara.

Do tej warstwy dodaj teraz nową maskę warstwy, klikając na odpowiedni symbol:



Kliknięcie na odpowiedni symbol (strzałka dolna) spowoduje dodanie maski warstwy. Zostanie ona widoczna jako biała powierzchnia (strzałka górna).



Teraz potrzebujesz narzędzia elipsy zaznaczającej, aby utworzyć okrągłe zaznaczenie wokół księżyca. Wskazówka: Jeśli przytrzymasz klawisz Shift, powstanie koło, a nie elipsa. Po zakończeniu możesz przesunąć zaznaczenie za pomocą myszy lub strzałek, aby umieścić je centralnie na tarczy księżycowej.

Jeśli zaznaczenie się nie uda, usuń je za pomocą Ctrl+D i spróbuj ponownie. Wynik powinien wyglądać mniej więcej tak:



Tworzone okrągłe zaznaczenie powinno obejmować wszystkie obszary przesłonięte.

Następnie kliknij i przytrzymaj klawisz Alt na masce warstwy w paletce warstw.



Klawisz "Alt" pozostaje wciśnięty podczas kliknięcia na maskę warstwy

Obraz wyświetlany będzie następnie biały, ale okrągłe zaznaczenie pozostanie widoczne!



Maska warstwy jest teraz widoczna. W tym konkretnym przypadku jest to biały obraz, w którym widoczne jest zaznaczenie koła.



Naciśnij teraz klawisz D, aby upewnić się, że biały jest kolorem pierwszoplanowym, a czarny tłem.

Teraz wypełnij zaznaczenie kolorem tła, najlepiej za pomocą kombinacji klawiszy Ctrl+Backspace (Backspace to klawisz usuwania z symbolem strzałki w lewo). Koło zostanie teraz wypełnione na czarno:



Zaznaczenie koła po wypełnieniu czarnym kolorem.



Usuń teraz zaznaczenie za pomocą Ctrl+D.

Teraz kliknij najpierw na obraz z zaćmieniem słońca, po lewej stronie maski warstwy, a następnie ponownie na maskę warstwy.



Najpierw kliknij na obraz (strzałka lewa), następnie ponownie na maskę warstwy (strzałka prawa).

Zaćmienie słońca będzie znowu widoczne w oknie obrazu. Zwróć jednak uwagę na pasek tytułowy okna obrazu; powinien zawierać napis "maska warstwy":



Jeśli na pasku tytułowym okna obrazu pojawi się "maska warstwy", wszystkie kolejne polecenia będą dotyczyć maski, a nie zdjęcia. Widoczny jest również nadal wyraźny kontur maski.

Maska warstwy powoduje, że dolny obraz (SoFi01.jpg; 1/125) prześwieca przez drugą warstwę (SoFi02.jpg, 1/15) tam, gdzie maska warstwy jest czarna. Ponieważ maska warstwy zawiera ostro odseparowany koło, przejście jest obecnie gwałtowne i bardzo brzydkie. Dlatego teraz rozmyjemy maskę warstwy za pomocą polecenia Photoshopa Filtr>Ostroszenie>Filtr rozmycia gaussowskiego... W polu Promień zalecam ustawienie wartości 12:



Rozmycie maski warstwy.

Po potwierdzeniu OK krawędź jest teraz bardziej rozmyta, ale nadal widoczna. Dlatego przesuniemy następnie odcień maski warstwy za pomocą polecenia Photoshopa Obraz>Dopasowania>Korekta tonalna... z pozycji „1,00” na „2,80“:



Przesunięcie odcienia maski warstwy. Odcień reprezentowany jest przez szary trójkąt (strzałka lewa) i wartość liczbowa w środkowym polu (strzałka prawa).

Teraz krawędź przejścia już nie jest widoczna:



Po edycji maski powstaje miękki przejście.

Teraz ponownie pokażesz trzecią warstwę (SoFi03.jpg, 1/2), klikając na puste pole, w którym pojawi się symbol oka:



Wyświetlenie najwyższej warstwy poprzez kliknięcie w puste pole po lewej stronie warstwy „1/2”.

Kroki począwszy od utworzenia maski warstwy należy teraz powtórzyć dla tej warstwy. Oznacza to:

Utwórz nową maskę warstwy i stwórz okrągły zaznaczenie, które teraz musi być trochę większe:



Zaznaczenie dla trzeciej warstwy musi być większe, ponieważ obszar nadmiernie naświetlony jest większy.

Naciśnij klawisz Alt na warstwie maski i wypełnij zaznaczenie na czarno. Następnie kliknij zmniejszone zdjęcie, a następnie ponownie na maskę warstwy. Teraz rozmyj maskę warstwy, w tym przypadku wybrałem promień 40:



Rozmycie teraz jest nieco intensywniejsze niż w pierwszej iteracji.

Po następnej korekcie tonalnej (wartość szarości 2,80) efekt jest już widoczny:



Wstępny efekt, który ukazuje zarówno najbardziej wewnętrzne, jak i zewnętrzne obszary korony.



Ostatnie szlify wykonujemy na kolejnej warstwie. Aby to zrobić, zaznacz całe zdjęcie za pomocą klawisza Ctrl+A, a następnie wybierz polecenie Photoshopa Edycja>Kopiuj zmniejszone do jednej warstwy. Następnie polecenie Edycja>Wklej, które dodaje rezultat dotychczasowej pracy jako nową, czwartą warstwę.

Na tej warstwie proponuję dalsze zwiększenie kontrastu. W tym celu można wybrać polecenie Obraz>Korekty>Krzywe... i swobodnie modelować krzywą w pojawiającym się oknie dialogowym, przy czym liczy się gust osobisty:



Zmieniając krzywą, można wpłynąć na rezultat w niemal dowolny sposób.

W tym przypadku zmniejszyłem dolne wartości tonalne, jednak zwróciłem uwagę, aby jasne obszary zdjęcia nie zostały zbyt mocno zaciemnione. Ta metoda doprowadziła do ostatecznego rezultatu:



Rezultat końcowy, który w przybliżeniu odpowiada wrażeniu wizualnemu przez lornetkę.

Przykładowe zdjęcia

Częściowe zaćmienie słońca 1 sierpnia 2008 r. w Niemczech. Nów „zgryzał” słonce tylko w minimalny sposób. Chmury w tym przypadku prawie nie przeszkadzały i nawet przyczyniły się do zwiększenia atrakcyjności zdjęcia.

Trzy różne zdjęcia częściowego zaćmienia słońca z 1 sierpnia 2008 r. Zostały one złożone w taki sposób, aby był widoczny jak największy fragment profilu krawędzi księżyca. Delikatne chmury dodają „artystycznego” charakteru tej fotografii.

Wschód częściowo zaciemnionej tarczy słonecznej 31 maja 2003 r.

Pierścieniowe częściowe zaćmienie słońca 3 października 2005 r. w Hiszpanii. Zdjęcie zostało wykonane za pomocą filtru H-alpha; w przeciwnym razie protuberancje nie byłyby widoczne.

Pierścieniowe częściowe zaćmienie słońca 3 października 2005 r. w Hiszpanii. Dwa zdjęcia H-alpha zaćmienia zostały skomponowane w taki sposób, że wydaje się, że w centrum można dostrzec okrągły nów. Dodatkowo składanka zawiera jeszcze dwa zdjęcia księżyca, wykonane 26,5 godziny przed zaćmieniem (z lewej) i 58 godzin po nim (z prawej).

Pierścieniowe częściowe zaćmienie słońca 3 października 2005 r. w Hiszpanii. Przebieg zaćmienia został dodany poprzez 23 pojedyncze zdjęcia krajobrazu, jak to zostało wyjaśnione w części 7 serii samouczków „Astro- i fotografii nieba”: „Zaćmienia księżyca”). Odległości między poszczególnymi ujęciami nie odzwierciedlają naturalnego układu:

Pierścieniowe częściowe zaćmienie słońca 3 października 2005 r. w Hiszpanii. Dwa zdjęcia H-alpha wykonane w różnych momentach zaćmienia zostały ułożone w taki sposób, że tworzą efekt stereoskopowy.

Osoba, która potrafi spojrzeć na to zdjęcie za pomocą techniki „z zezem”, zobaczy, jak nów unosi się przed tarczą słoneczną!

Totalne zaćmienie słońca 29 marca 2006 r. w Turcji. 18 pojedynczych zdjęć z różnych faz zostało wkomponowane w realne ujęcie krajobrazu miejsca obserwacji. Odległości między poszczególnymi ujęciami nie odzwierciedlają naturalnego układu:

Zdjęcie tytułowe tego samouczka. Bazuje ono na połączeniu 18 różnie naświetlonych pojedynczych ujęć, które zostały przetworzone zgodnie z opisem w rozdziale „Przetwarzanie zdjęć”. Jedno z ujęć serii zostało zrobione w momencie efektu pierścienia diamentowego.





Uwaga od autora:

Wykorzystane przykłady obrazów zostały wykonane w sposób opisany w samouczku.